💠 ఛత్తీస్‌గఢ్‌లోని సిద్ధ శక్తిపీఠాల శ్రేణిలో, బిలాస్‌పూర్ సమీపంలోని మల్హర్‌లో ఉన్న మా దిద్నేశ్వరి అనే ఆలయం మత విశ్వాస కేంద్రానికి పేరు .
💠 పురావస్తు సంపద అక్కడక్కడ చెల్లాచెదురుగా ఉంది.
ఈ ప్రాంతంలోని ప్రతి రాతిలోనూ దేవతలు కొలువై ఉంటారని చెబుతారు.
విరిగిన విగ్రహాలు, రాతి, రాగిపై గీసిన విచిత్రమైన అక్షరాలు, కాల్చిన మట్టి బొమ్మలు, ముక్కలు మరియు బంగారం, వెండి, రాగి నాణేలు, అనేక రకాల అవశేషాలు మరియు పాత దేవాలయాల శిధిలాలు ఎన్ని ఉన్నాయో తెలియదు.
సహజ మరియు పురావస్తు ప్రాముఖ్యత కలిగిన ఈ ప్రాంతంలో అమ్మవారు కొలువై ఉన్నారు.
💠 పద్మాసనంలో కూర్చున్న ఈ అమ్మవారు 10వ-11వ శతాబ్దపు స్వచ్ఛమైన నల్ల గ్రానైట్‌తో తయారు చేయబడింది, తపస్సు చేస్తున్న మా దిద్నేశ్వరి విగ్రహం యువరాణి అనుభూతిని ఇస్తుంది.
💠 16 అలంకారాలతో, కాంతిరేఖతో ఉన్న ఈ దివ్య అతీంద్రియ విగ్రహం ఉదయం పూట చిన్నపిల్లగా, మధ్యాహ్నం ఆడపిల్లగా, రాత్రిపూట స్త్రీగా దర్శనమిస్తుంది.
ఈ విగ్రహం నుండి ఒక ప్రత్యేక ధ్వని వెలువడుతుంది.
💠 స్థానిక ప్రజలే కాకుండా, ఛత్తీస్‌గఢ్ మరియు దేశం మొత్తం నుండి ప్రజలు కూడా ఈ విగ్రహాన్ని సందర్శించడానికి మల్హర్ చేరుకుంటారు. అమ్మవారి గుమ్మం నుండి ఏ భక్తుడు ఖాళీ చేతులతో వెళ్ళడు అని గట్టి నమ్మకం
💠 10-11వ శతాబ్దం నాటి ఈ ఆలయాన్ని శక్తి పీఠం అంటారు.
శివుడిని పొందడానికి పార్వతి రాత్రి తపస్సు చేసిన అనుభూతిని కలిగించే ఈ విగ్రహం విగ్రహ కళకు అద్భుతమైన ఉదాహరణ.
💠 బిలాస్‌పూర్ నుండి 40 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న జోధ్రా రహదారిపై ఛత్తీస్‌గఢ్‌లోని పురాతన నగరం మల్హర్ కౌశాంబిలో మా దిద్నేశ్వరి దేవి ప్రతిష్టించబడింది.
త్రవ్వకాల నుండి లభించిన అవశేషాలను బట్టి, ఈ ఆలయం క్రీస్తు పూర్వం నుండి సుమారు వెయ్యి సంవత్సరాల నుండి మరాఠా కాలం వరకు ఉందని తెలుస్తుంది.
1000వ సం.లో మౌర్యుల కాలం, రెండవ శాతవాహన కుషానుల కాలం, మూడవది, శరబ్‌పురియా, మరియు సోమవంశీ కాలం, నాల్గవ మరియు ఐదవ కల్చూరి కాలం.
కల్చూరి తర్వాత మరాఠా మరియు బ్రిటీష్ పాలన వరుసగా ఉంది.
మల్హర్ దిద్నేశ్వరి విగ్రహంతో పాటు, ఇది చక్కటి మరియు గొప్ప హస్తకళకు ప్రసిద్ధి చెందింది. దీనితో పాటు, శైవ, శాక్త, జైన మరియు బౌద్ధ కళలు మరియు విష్ణువు యొక్క పురాతన చతుర్భుజ విగ్రహం కూడా చాలా ప్రసిద్ధి చెందాయి.
💠 కాలగర్భంలో పడిన ఈ ఆలయాన్ని నిషాద్ సమాజ్ పునరుద్ధరించింది. నిషాద్ సమాజంలో అబ్బాయిని దిండ్వా అని, అమ్మాయిని దిండ్వి అని అంటారు. బహుశా ఈ కారణంగా ఈ పేరు పెట్టబడి ఉండవచ్చు లేదా శంకరుడి యొక్క డమరుకం లోని డిండిమ్ శబ్దం కూడా దీనికి కారణం కావచ్చు.
💠 భూమిలో జరిగిన త్రవ్వకాలలో ఈ భారీ ఆలయం కనుగొనబడింది.
విగ్రహాన్ని పునరుద్ధరించారు.
1981 ఏప్రిల్ 18న దొంగలు విగ్రహాన్ని దొంగిలించి మెయిన్‌పురి పొలాల్లో పాతిపెట్టారు.
బ్రిటీష్ హయాంలో కూడా విగ్రహాన్ని దొంగిలించడానికి విఫలయత్నాలు జరిగాయి. దొంగలకు శారీరక నొప్పి రావడంతో విగ్రహాన్ని వదిలి పారిపోయారు.
💠 చాలా మంది సాధకులు దీనిని సిద్ధపీఠంగా ధృవీకరించారు.
ఇక్కడ రాత్రి సమయంలో అమ్మవారి విగ్రహo చీలమండ ప్రాతం నుండి ఒక మృదువైన ధ్వని ప్రతిధ్వనిస్తుంది.
ఈ విషయాన్ని స్థానిక పూజారులు అలాగే కామాఖ్య అన్వేషకులు ధృవీకరించారు. ముంగేర్‌లోని యువ తాంత్రికుడు కూడా దీనిని ప్రత్యక్షంగా అనుభవించాడు
💠 నవరాత్రులలో ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు,
చేత్ర నవరాత్రుల రోజుల్లో, ప్రజలు మాతా దిద్నేశ్వరి ఆలయానికి రంగులలో పెయింట్ చేస్తారు.
గ్రామంలో భక్తి వాతావరణం నెలకొని, అమ్మవారి దర్శనం కోసం పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు చేరుతారు.
ఆలయంలో ప్రత్యేక పూజలు, మతపరమైన కార్యక్రమాలు కూడా జరుగుతాయి.
💠 మల్హర్‌లోని కేవత్ ప్రాంతంలో జైన తీర్థంకర్ సుపత్వనాథ్‌తో పాటు తొమ్మిది తీర్థంకర్ విగ్రహాలు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి.
గ్రామస్థులు దీనిని నందమహల్ అని పిలుస్తారు. దేవాలయాలు, రాళ్లు, విగ్రహాలే కాకుండా, పురావస్తు సంపద ఇక్కడ చెల్లాచెదురుగా ఉంది.
💠 బిలాస్‌పూర్ నుండి 40 కిమీ దూరంలో ఉంరి ఉన్న మల్హర్ గ్రామం
© Santosh Kumar