|| శాన్తిపాఠః ||
ఓం వాఙ్మే మనసి ప్రతిష్ఠితా మనో మే వాచి ప్రతిష్ఠితమావిరావీర్మ ఏధి | వేదస్య మ ఆణీస్థః శ్రుతం మే మా ప్రహాసీః | అనేనాధీతేనాహోరాత్రాన్ సన్దధామ్యృతం వదిష్యామి | సత్యం వదిష్యామి | తన్మామవతు | తద్వక్తారమవతు | అవతు మామవతు వక్తారమవతు వక్తారమ్ | ఓం శాన్తిః శాన్తిః శాన్తిః ||
|| అథ ప్రథమోఽధ్యాయః ||
-|| ప్రథమ ఖణ్డః ||-
ఆత్మా వా ఇదమేక ఏవాగ్ర ఆసీత్ | నాన్యత్కించన మిషత్ | స ఈక్షత లోకాన్ను సృజా ఇతి || ౧ ||
స ఇమాఁల్లోకానసృజత | అంభో మరీచీర్మరమాపోఽదోఽమ్భః పరేణ దివం ద్యౌః ప్రతిష్ఠాఽన్తరిక్షం మరీచయః | పృథివీ మరో యా అధస్తాత్తా ఆపః || ౨ ||
స ఈక్షతేమే ను లోకా లోకపాలాన్ను సృజా ఇతి |
సోఽద్భ్య ఏవ పురుషం సముద్ధృత్యామూర్ఛయత్ || ౩ ||
తమభ్యతపత్తస్యాభితప్తస్య ముఖం నిరభిద్యత యథాఽణ్డం ముఖాద్వాగ్వాచోఽగ్నిర్నాసికే నిరభిద్యేతాం నాసికాభ్యాం ప్రాణః | ప్రాణాద్వాయురక్షిణీ నిరభిద్యేతామక్షీభ్యాం చక్షుశ్చక్షుష
ఆదిత్యః కర్ణౌ నిరభిద్యేతాం కర్ణాభ్యాం శ్రోత్రం శ్రోత్రాద్దిశస్త్వఙ్ నిరభిద్యత త్వచో లోమాని లోమభ్య ఓషధివనస్పతయో హృదయం నిరభిద్యత హృదయాన్మనో మనసశ్చన్ద్రమా నాభిర్నిరభిద్యత నాభ్యా అపానోఽపానాన్మృత్యుః శిశ్నం నిరభిద్యత శిశ్నాద్రేతో రేతస ఆపః || ౪ ||
-|| ద్వితీయః ఖణ్డః ||-
తా ఏతా దేవతాః సృష్టా అస్మిన్మహత్యర్ణవే ప్రాపతంస్తమశనాపిపాసాభ్యామన్వవార్జత్ | తా ఏనమబ్రువన్నాయతనం నః ప్రజానీహి యస్మిన్ప్రతిష్ఠితా అన్నమదామేతి || ౧ ||
తాభ్యో గామానయత్తా అబ్రువన్న వై నోఽయమలమితి |
తాభ్యోఽశ్వమానయత్తా అబ్రువన్న వై నోఽయమలమితి || ౨ ||
తాభ్యః పురుషమానయత్తా అబ్రువన్ సుకృతం బతేతి పురుషో వావ సుకృతమ్ | తా అబ్రవీద్యథాఽఽయతనం ప్రవిశతేతి || ౩ ||
అగ్నిర్వాగ్భూత్వా ముఖం ప్రావిశద్వాయుః ప్రాణో భూత్వా నాసికే ప్రావిశదాదిత్యశ్చక్షుర్భూత్వాఽక్షిణీ ప్రావిశాద్దిశః శ్రోత్రం భూత్వా కర్ణౌ ప్రావిశన్నోషధివనస్పతయో లోమాని భూత్వా త్వచం ప్రావిశంశ్చన్ద్రమా మనో భూత్వా హృదయం ప్రావిశన్మృత్యురపానో భూత్వా నాభిం ప్రావిశదాపో రేతో భూత్వా శిశ్నం ప్రావిశన్ || ౪ ||
తమశనాయాపిపాసే అబ్రూతామావాభ్యామభిప్రజానీహీతి | తే అబ్రవీదేతాస్వేవ వాం దేవతాస్వాభజామ్యేతాసు భాగిన్యౌ కరోమీతి | తస్మాద్యస్యై కస్యై చ దేవతాయై హవిర్గృహ్యతే భాగిన్యావేవాస్యామశనాయాపిపాసే భవతః || ౫ ||
-|| తృతీయః ఖణ్డః ||-
స ఈక్షతేమే ను లోకాశ్చ లోకపాలాశ్చాన్నమేభ్యః సృజా ఇతి || ౧ ||
సోఽపోఽభ్యతపత్తాభ్యోఽభితప్తాభ్యో మూర్తిరజాయత |
యా వై సా మూర్తిరజాయతాన్నం వై తత్ || ౨ ||
తదేతత్సృష్టం పరాఙ్త్యజిఘాంసత్ తద్వాచాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోద్వాచా గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనద్వాచాఽగ్రహైష్యదభివ్యాహృత్య హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౩ ||
తత్ప్రాణేనాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోత్ప్రాణేన గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనత్ప్రాణేనాగ్రహైష్యదభిప్రాణ్య హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౪ ||
తచ్చక్షుషాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోచ్చక్షుషా గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనచ్చక్షుషాఽగ్రహైష్యద్దృష్ట్వా హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౫ ||
తచ్ఛ్రోత్రేణాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోచ్ఛ్రోత్రేణ గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనచ్ఛ్రోత్రేణాగ్రహైష్యచ్ఛ్రుత్వా హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౬ ||
తత్త్వచాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోత్త్వచా గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనత్త్వచాఽగ్రహైష్యత్ స్పృష్ట్వా హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౭ ||
తన్మనసాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోన్మనసా గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనన్మనసాఽగ్రహైష్యద్ధ్యాత్వా హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౮ ||
తచ్ఛిశ్నేనాజిఘృక్షత్ తన్నాశక్నోచ్ఛిశ్నేన గ్రహీతుమ్ |
స యద్ధైనచ్ఛిశ్నేనాగ్రహైష్యద్విసృజ్య హైవాన్నమత్రప్స్యత్ || ౯ ||
తదపానేనాజిఘృక్షత్ తదావయత్ | సైషోఽన్నస్య గ్రహో యద్వాయురన్నాయుర్వా ఏష యద్వాయుః || ౧౦ ||
స ఈక్షత కథం న్విదం మదృతే స్యాదితి స ఈక్షత కతరేణ ప్రపద్యా ఇతి | స ఈక్షత యది వాచాఽభివ్యాహృతం యది ప్రాణేనాభిప్రాణితం యది చక్షుషా దృష్టం యది శ్రోత్రేణ శ్రుతం యది త్వచా స్పృష్టం యది మనసా ధ్యాతం యద్యపానేనాభ్యపానితం యది శిశ్నేన విసృష్టమథ కోఽహమితి || ౧౧ ||
స ఏతమేవ సీమానం విదర్యైతయా ద్వారా ప్రాపద్యత | సైషా విదృతిర్నామ ద్వాస్తదేతన్నాఽన్దనమ్ | తస్య త్రయ ఆవసథాస్త్రయః స్వప్నా అయమావసథోఽయమావసథోఽయమావసథ ఇతి || ౧౨ ||
స జాతో భూతాన్యభివ్యైఖ్యత్ కిమిహాన్యం వావదిషదితి | స ఏతమేవ పురుషం బ్రహ్మ తతమమపశ్యదిదమదర్శనమితీ ౩ || ౧౩ ||
తస్మాదిదన్ద్రో నామేదన్ద్రో హ వై నామ తమిదన్ద్రం సన్తమింద్ర | ఇత్యాచక్షతే పరోక్షేణ పరోక్షప్రియా ఇవ హి దేవాః పరోక్షప్రియా ఇవ హి దేవాః || ౧౪ ||
|| అథ ద్వితీయోఽధ్యాయః ||
-|| ప్రథమ ఖణ్డః ||-
పురుషే హ వా అయమాదితో గర్భో భవతి | యదేతద్రేతస్తదేతత్సర్వేభ్యోఽఙ్గేభ్యస్తేజః సంభూతమాత్మన్యేవాత్మానం బిభర్తి తద్యదా స్త్రియాం సిఞ్చత్యథైనజ్జనయతి తదస్య ప్రథమం జన్మ || ౧ ||
తత్ స్త్రియా ఆత్మభూయం గచ్ఛతి యథా స్వమఙ్గం తథా తస్మాదేనాం న హినస్తి | సాఽస్యైతమాత్మానమత్ర గతం భావయతి || ౨ ||
సా భావయిత్రీ భావయితవ్యా భవతి తం స్త్రీ గర్భ బిభర్తి సోఽగ్ర ఏవ కుమారం జన్మనోఽగ్రేఽధిభావయతి | స యత్కుమారం జన్మనోఽగ్రేఽధిభావయత్యాత్మానమేవ తద్భావయత్యేషం
లోకానాం సన్తత్యా ఏవం సన్తతా హీమే లోకాస్తదస్య ద్వితీయం జన్మ || ౩ ||
సోఽస్యాయమాత్మా పుణ్యేభ్యః కర్మభ్యః ప్రతిధీయతే | అథాస్యాయమితర ఆత్మా కృతకృత్యో వయోగతః ప్రైతి స ఇతః ప్రయన్నేవ పునర్జాయతే తదస్య తృతీయం జన్మ || ౪ ||
తదుక్తమృషిణా గర్భే ను సన్నన్వేషామవేదమహం దేవానాం జనిమాని విశ్వా | శతం మా పుర ఆయసీరరక్షన్నధః శ్యేనో జవసా నిరదీయమితి | గర్భ ఏవైతచ్ఛయానో వామదేవ ఏవమువాచ || ౫ ||
స ఏవం విద్వానస్మాచ్ఛరీరభేదాదూర్ధ్వ ఉత్క్రమ్యాముష్మిన్ స్వర్గే లోకే సర్వాన్ కామానాప్త్వాఽమృతః సమభవత్ సమభవత్ || ౬ ||
|| అథ తృతీయోధ్యాయః ||
-|| ప్రథమ ఖణ్డః ||-
కోఽయమాత్మేతి వయముపాస్మహే కతరః స ఆత్మా యేన వా పశ్యతి యేన వా శృణోతి యేన వా గన్ధానాజిఘ్రతి యేన వా వాచం వ్యాకరోతి యేన వా స్వాదు చాస్వాదు చ విజానాతి || ౧ ||
యదేతద్ధృదయం మనశ్చైతత్ | సంజ్ఞానమాజ్ఞానం విజ్ఞానం ప్రజ్ఞానం మేధా దృష్టిర్ధృతిర్మతిర్మనీషా జూతిః స్మృతిః సంకల్పః క్రతురసుః కామో వశ ఇతి | సర్వాణ్యేవైతాని ప్రజ్ఞానస్య నామధేయాని భవన్తి || ౨ ||
ఏష బ్రహ్మైష ఇన్ద్ర ఏష ప్రజాపతిరేతే సర్వే దేవా ఇమాని చ పఞ్చ మహాభూతాని పృథివీ వాయురాకాశ ఆపో జ్యోతీంషీత్యేతానీమాని చ క్షుద్రమిశ్రాణీవ | బీజానీతరాణి చేతరాణి చాణ్డజాని చ జారుజాని చ స్వేదజాని చోద్భిజ్జాని చాశ్వా గావః పురుషా హస్తినో యత్కించేదం ప్రాణి జఙ్గమం చ పతత్రి చ యచ్చ స్థావరం సర్వం తత్ప్రజ్ఞానేత్రం ప్రజ్ఞానే ప్రతిష్ఠితం ప్రజ్ఞానేత్రో లోకః ప్రజ్ఞా ప్రతిష్ఠా ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ || ౩ ||
స ఏతేన ప్రజ్ఞేనాత్మనాస్మాల్లోకాదుత్క్రమ్యాముష్మిన్ స్వర్గే లోకే సర్వాన్ కామానాప్త్వాఽమృతః సమభవత్ సమభవత్ || ౪ ||
|| శాన్తిపాఠః ||
ఓం వాఙ్మే మనసి ప్రతిష్ఠితా మనో మే వాచి ప్రతిష్ఠితమావిరావీర్మ ఏధి | వేదస్య మ ఆణీస్థః శ్రుతం మే మా ప్రహాసీః | అనేనాధీతేనాహోరాత్రాన్ సన్దధామ్యృతం వదిష్యామి | సత్యం వదిష్యామి | తన్మామవతు | తద్వక్తారమవతు | అవతు మామవతు వక్తారమవతు వక్తారమ్ | ఓం శాన్తిః శాన్తిః శాన్తిః ||