.jpeg)
కోణార్క్ సూర్య దేవాలయం
🌸కోణార్క్ సూర్య దేవాలయం 13వ శతాబ్దపు CE (సంవత్సరం 1250) భారతదేశంలోని పూరీ జిల్లా, ఒడిశాలోని తీరప్రాంతంలో పూరీ నగరానికి ఈశాన్య దిశలో కోణార్క్లో ఉన్న సూర్య దేవాలయం ఈ దేవాలయం 1250 CE లో తూర్పు గంగా రాజవంశానికి చెందిన రాజు నరసింహదేవ I కి ఆపాదించబడింది.
🌸హిందూ సూర్య దేవుడు సూర్యునికి అంకితం చేయబడింది, ఆలయ సముదాయంలో మిగిలి ఉన్నది అపారమైన చక్రాలు మరియు గుర్రాలతో 100-అడుగుల (30 మీ) ఎత్తైన రథాన్ని కలిగి ఉంది, అన్నీ రాతితో చెక్కబడ్డాయి. ఒకప్పుడు 200 అడుగుల (61 మీ) ఎత్తు, ఆలయంలో చాలా భాగం ఇప్పుడు శిథిలావస్థలో ఉంది ఇది ఒడిశా నిర్మాణ శైలికి ఒక క్లాసిక్ ఇలస్ట్రేషన్ లేదాకళింగ వాస్తుశిల్పం.
🌸కోణార్క్ ఆలయ ధ్వంసానికి కారణం అస్పష్టంగా ఉంది మరియు ఇప్పటికీ వివాదానికి మూలంగానే ఉంది. 15వ మరియు 17వ శతాబ్దాల మధ్య అనేక సార్లు ముస్లిం సైన్యాలచే తొలగించబడిన క్రమంలో దేవాలయాన్ని ఉద్దేశపూర్వకంగా నాశనం చేయడం వరకు సహజ నష్టం నుండి సిద్ధాంతాలు ఉన్నాయి. ఈ ఆలయాన్ని 1676 నాటి యూరోపియన్ నావికుల ఖాతాలలో "బ్లాక్ పగోడా " అని పిలిచేవారు, ఎందుకంటే ఇది నల్లగా కనిపించే గొప్ప అంచెల టవర్ లాగా ఉంది.
🌸బ్రిటీష్ ఇండియా కాలం నాటి పురావస్తు బృందాల పరిరక్షణ ప్రయత్నాల ద్వారా నేడు ఉన్న ఆలయం పాక్షికంగా పునరుద్ధరించబడింది. 1984లో UNESCO ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా ప్రకటించింది. ఇది హిందువులకు ఒక ప్రధాన యాత్రా స్థలంగా మిగిలిపోయింది. ప్రతి సంవత్సరం ఫిబ్రవరి నెలలో జరిగే చంద్రభాగ మేళా కోసం ఇక్కడకు చేరుకుంటారు.
🌸కోణార్క్ సూర్య దేవాలయం భారతీయ సాంస్కృతిక వారసత్వానికి దాని ప్రాముఖ్యతను సూచించడానికి 10 రూపాయల భారతీయ కరెన్సీ నోటుకు వెనుక వైపున చిత్రీకరించబడింది.
వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం
🌸కోణార్క్ ( కోనార్క) అనే పేరు సంస్కృత పదాల కోణా (మూల లేదా కోణం) మరియు అర్క (సూర్యుడు) కలయిక నుండి వచ్చింది. కోన అనే పదం యొక్క సందర్భం అస్పష్టంగా ఉంది, కానీ బహుశా ఈ ఆలయం యొక్క ఆగ్నేయ ప్రదేశాన్ని పెద్ద ఆలయ సముదాయంలో లేదా ఉపఖండంలోని ఇతర సూర్య దేవాలయాలకు సంబంధించి సూచిస్తుంది. అర్కా అనేది హిందూ సూర్య దేవుడు సూర్యుడిని సూచిస్తుంది.
స్థానం
🌸ఈ ఆలయం భారతదేశంలోని ఒడిషా రాష్ట్రంలోని బంగాళాఖాతం తీరప్రాంతంలో పూరీకి ఈశాన్యంగా 35 కిలోమీటర్లు (22 మైళ్ళు) మరియు భువనేశ్వర్కు ఆగ్నేయంగా 65 కిలోమీటర్లు (40 మైళ్ళు) దూరంలో ఉన్న ఒక పేరులేని గ్రామంలో ఉంది. ఒడిశాలోని భువనేశ్వర్లోని బిజు పట్నాయక్ విమానాశ్రయం సమీప విమానాశ్రయం. పూరీ మరియు భువనేశ్వర్ రెండూ భారతీయ రైల్వేల ద్వారా అనుసంధానించబడిన ప్రధాన రైల్వే హబ్లు.
చరిత్ర
🌸కోణార్క్, భారతీయ గ్రంథాలలో కైనాపరా అనే పేరుతో కూడా సూచించబడుతుంది , ఇది సాధారణ శకం ప్రారంభ శతాబ్దాల నాటికి ముఖ్యమైన వాణిజ్య నౌకాశ్రయంగా ఉందిప్రస్తుత కోణార్క్ ఆలయం 13వ శతాబ్దానికి చెందినదిప్రస్తుత ఆలయం తూర్పు గంగా రాజవంశానికి చెందిన నరసింహదేవ I కి ఆపాదించబడింది.
🌸ఒడియా లిపిలో సంస్కృతంలో వ్రాసిన ప్రణాళిక మరియు నిర్మాణ రికార్డులు 1960 లలో ఒక గ్రామంలో కనుగొనబడిన మరియు తదనంతరం అనువదించబడిన తాళపత్ర మాన్యుస్క్రిప్ట్ల రూపంలో భద్రపరచబడిన కొన్ని హిందూ దేవాలయాలలో ఇది ఒకటి ఈ ఆలయాన్ని రాజు స్పాన్సర్ చేశారు మరియు దాని నిర్మాణాన్ని శివ సామంతరాయ మహాపాత్ర పర్యవేక్షించారు.
🌸ఇది పాత సూర్య దేవాలయం సమీపంలో నిర్మించబడింది. పాత ఆలయ గర్భగుడిలోని శిల్పం తిరిగి ప్రతిష్టించబడింది మరియు కొత్త పెద్ద ఆలయంలో చేర్చబడింది. కోణార్క్ ఆలయాన్ని "గొప్ప కుటీరం"గా పేర్కొనే కాలంలోని అనేక రాగి ఫలకాల శాసనాల ద్వారా ఆలయ స్థల పరిణామం యొక్క ఈ కాలక్రమం మద్దతునిస్తుంది.