🌸లింగరాజ ఆలయం శివునికి అంకితం చేయబడిన ఒక హిందూ దేవాలయం మరియు ఇది భారతదేశంలోని ఒడిషా రాష్ట్ర రాజధాని భువనేశ్వర్లోని పురాతన దేవాలయాలలో ఒకటి. ఈ ఆలయం భువనేశ్వర్ నగరంలో అత్యంత ప్రముఖమైన మైలురాయి మరియు రాష్ట్రంలోని ప్రధాన పర్యాటక ఆకర్షణలలో ఒకటి.
🌸లింగరాజ దేవాలయం భువనేశ్వర్లోని అతిపెద్ద దేవాలయం. ఆలయ మధ్య గోపురం 180 అడుగుల (55 మీ) ఎత్తు ఉంది. ఈ ఆలయం కళింగ వాస్తుశిల్పం యొక్క గొప్పతనాన్ని సూచిస్తుంది మరియు భువనేశ్వర్లోని నిర్మాణ సంప్రదాయం యొక్క మధ్యయుగ దశలను ముగించింది. ఈ ఆలయం సోమవంశీ రాజవంశం నుండి రాజులచే నిర్మించబడిందని నమ్ముతారు, తరువాత గంగా పాలకుల నుండి చేర్చబడింది. ఈ ఆలయం దేవలా శైలిలో నిర్మించబడింది, ఇందులో విమానం (గర్భగృహం ఉన్న నిర్మాణం), జగమోహన (అసెంబ్లీ హాల్), నటమందిర (ఉత్సవ హాలు) మరియు భోగ-మండపం అనే నాలుగు భాగాలు ఉన్నాయి.(హాల్ ఆఫ్ ఆఫర్స్), ప్రతి ఒక్కటి దాని ముందున్న ఎత్తుకు పెరుగుతోంది. ఆలయ సముదాయంలో 50 ఇతర పుణ్యక్షేత్రాలు ఉన్నాయి మరియు పెద్ద కాంపౌండ్ గోడతో చుట్టబడి ఉంది.
🌸13వ శతాబ్దపు సంస్కృత గ్రంధమైన ఏకామ్ర పురాణంలో పేర్కొన్న విధంగా లింగరాజు యొక్క దేవుడు మొదట మామిడి చెట్టు (ఏకామ్ర) కింద ఉండేవాడు కాబట్టి భువనేశ్వర్ను ఏకామ్ర క్షేత్రంగా పిలుస్తారు. భువనేశ్వర్లోని ఇతర ఆలయాల మాదిరిగా కాకుండా, ఈ ఆలయం పూజా కార్యక్రమాలలో చురుకుగా ఉంటుంది. 12 వ శతాబ్దంలో పూరీలో జగన్నాథ ఆలయాన్ని నిర్మించిన గంగా పాలకుల నుండి వచ్చిన జగన్నాథ శాఖకు ప్రాధాన్యత పెరగడం వల్ల ఈ ఆలయంలో విష్ణుమూర్తి విగ్రహాలు ఉన్నాయి. ఆలయ కేంద్ర దైవం లింగరాజును శివునిగా పూజిస్తారు.
🌸లింగరాజ ఆలయాన్ని టెంపుల్ ట్రస్ట్ బోర్డ్ మరియు ఆర్కియాలజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా (ASI) నిర్వహిస్తుంది. ఈ ఆలయానికి రోజుకు సగటున 6,000 మంది సందర్శకులు ఉంటారు మరియు పండుగల సమయంలో లక్షల మంది సందర్శకులు వస్తుంటారు. ఆలయ సమ్మేళనం హిందువులు కానివారికి తెరవబడదు, కానీ ప్రధాన బాహ్య భాగాల యొక్క మంచి వీక్షణను అందించే గోడ పక్కన వీక్షణ వేదిక ఉంది. ఇది వాస్తవానికి వైస్రాయ్ సమయంలో లార్డ్ కర్జన్ సందర్శన కోసం నిర్మించబడింది.
చరిత్ర
🌸లింగరాజు, అంటే లింగం రాజు , శివుని ఐకానిక్ రూపం. శివుడు మొదట క్రుతివాస మరియు తరువాత హరిహర అని పూజించబడ్డాడు మరియు సాధారణంగా త్రిభువనేశ్వరుడు (భువనేశ్వర్ అని కూడా పిలుస్తారు) అని పిలుస్తారు, స్వర్గం, భూమి మరియు మధ్యప్రపంచం అనే మూడు ప్రపంచాలకు యజమాని. అతని భార్యను అన్నపూర్ణ లేదా పార్వతి అని పిలుస్తారు .బాబా లింగరాజు యొక్క అన్ని ప్రధాన నైవేద్యాలను మా పార్వతికి సమర్పిస్తారు.
🌸లింగరాజ్ ఆలయంలో మా పార్వతికి ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. ఆమె తన లింగం చుట్టూ బాబా లింగరాజు యొక్క భోగశక్తిగా పూజించబడుతుంది , ఆమె పండుగగా పూజించబడుతుంది. బాబా లింగరాజు యొక్క ఉత్సవ దేవత యొక్క కుడి వైపున ఉమాదేవి దేవత.మరియు ఒక అందమైన ఆలయంలో ఆమెను గిరిజా దేవి రూపంలో అన్నపూర్ణ లేదా పార్వతిగా పూజిస్తారు మరియు ఆ ప్రదేశం సాధకులకు మరియు భక్తులకు మంత్రాలు లేదా ధ్యానం చేయడానికి చాలా శక్తివంతమైన ప్రదేశం.
🌸మా పార్వతి లింగరాజుకు సమర్పించే అన్ని ఆహారాలను అందిస్తారు. సకల ధూపా , దీపహార్ ధూపా మరియు సంధ్యా ధూపా వంటి ఒడియా కుటుంబాలు. ఒడిశాలో భార్యలు తమ భర్తలు తిన్న ఆహారాన్ని ఒకే ప్లేట్లో తింటారు మరియు కొన్ని అదనపు ఆహారపదార్థాలను తమ కోసం చేర్చుకుంటారు .ఆమె ప్రధాన ఆలయానికి ఎడమ వైపున నిసా పార్వతిగా కూడా పూజించబడుతుంది. ఆమె భువనేశ్వర్లో అనేక అవతారాలు తీసుకుంది ఒక శక్తి ఉంది.
🌸ఆలయ ప్రాంగణంలోని పీఠాన్ని గోపాలుని లేదా భువనేశ్వరి అని పిలుస్తారు.గోపాలుని అవతారంలో అమ్మవారు కీర్తి మరియు బస అనే ఇద్దరు రాక్షసులను చంపారు. ఈ అవతారంలో అమ్మవారు స్వతంత్రురాలు. ఆమె క్షేత్రాధీశ్వరిగా పూజించబడుతుంది మరియు 5 సార్లు ప్రత్యేక నైవేద్యాలు సమర్పించబడుతుంది. మా పార్వతి కూడా బాబా లింగరాజుతో రసాన్ని చేయడానికి మరో 8 అవతారాలు తీసుకుంది.
🌸ఈ సమయంలో లింగరాజు కూడా 8 అవతారాలు ధరించాడు మరియు ఉమా మహేశ్వర రసాన్ని ఏకామ్రంలో చేశారు. ప్రస్తుత రూపంలో ఉన్న ఆలయం పదకొండవ శతాబ్దం చివరి దశాబ్దం నాటిది ఏడవ శతాబ్దానికి చెందిన కొన్ని సంస్కృత గ్రంథాలలో పేర్కొన్న విధంగా ఆరవ శతాబ్దం CEలో ఆలయంలో కొంత భాగాన్ని నిర్మించినట్లు ఆధారాలు ఉన్నాయి.