అథ ప్రథమోఽధ్యాయః ||
ఈశ్వరానుగ్రహాదేవ పుంసామద్వైతవాసనా |
మహద్భయపరిత్రాణాద్విప్రాణాముపజాయతే || ౧ ||
యేనేదం పూరితం సర్వమాత్మనైవాత్మనాత్మని |
నిరాకారం కథం వందే హ్యభిన్నం శివమవ్యయమ్ || ౨ ||
పంచభూతాత్మకం విశ్వం మరీచిజలసన్నిభమ్ |
కస్యాప్యహో నమస్కుర్యామహమేకో నిరంజనః || ౩ ||
ఆత్మైవ కేవలం సర్వం భేదాభేదో న విద్యతే |
అస్తి నాస్తి కథం బ్రూయాం విస్మయః ప్రతిభాతి మే || ౪ ||
వేదాంతసారసర్వస్వం జ్ఞానం విజ్ఞానమేవ చ |
అహమాత్మా నిరాకారః సర్వవ్యాపీ స్వభావతః || ౫ ||
యో వై సర్వాత్మకో దేవో నిష్కలో గగనోపమః |
స్వభావనిర్మలః శుద్ధః స ఏవాయం న సంశయః || ౬ ||
అహమేవావ్యయోఽనంతః శుద్ధవిజ్ఞానవిగ్రహః |
సుఖం దుఃఖం న జానామి కథం కస్యాపి వర్తతే || ౭ ||
న మానసం కర్మ శుభాశుభం మే
న కాయికం కర్మ శుభాశుభం మే |
న వాచికం కర్మ శుభాశుభం మే
జ్ఞానామృతం శుద్ధమతీంద్రియోఽహమ్ || ౮ ||
మనో వై గగనాకారం మనో వై సర్వతోముఖమ్ |
మనోఽతీతం మనః సర్వం న మనః పరమార్థతః || ౯ ||
అహమేకమిదం సర్వం వ్యోమాతీతం నిరంతరమ్ |
పశ్యామి కథమాత్మానం ప్రత్యక్షం వా తిరోహితమ్ || ౧౦ ||
త్వమేవమేకం హి కథం న బుధ్యసే
సమం హి సర్వేషు విమృష్టమవ్యయమ్ |
సదోదితోఽసి త్వమఖండితః ప్రభో
దివా చ నక్తం చ కథం హి మన్యసే || ౧౧ ||
ఆత్మానం సతతం విద్ధి సర్వత్రైకం నిరంతరమ్ |
అహం ధ్యాతా పరం ధ్యేయమఖండం ఖండ్యతే కథమ్ || ౧౨ ||
న జాతో న మృతోఽసి త్వం న తే దేహః కదాచన |
సర్వం బ్రహ్మేతి విఖ్యాతం బ్రవీతి బహుధా శ్రుతిః || ౧౩ ||
స బాహ్యాభ్యంతరోఽసి త్వం శివః సర్వత్ర సర్వదా |
ఇతస్తతః కథం భ్రాంతః ప్రధావసి పిశాచవత్ || ౧౪ ||
సంయోగశ్చ వియోగశ్చ వర్తతే న చ తే న మే |
న త్వం నాహం జగన్నేదం సర్వమాత్మైవ కేవలమ్ || ౧౫ ||
శబ్దాదిపంచకస్యాస్య నైవాసి త్వం న తే పునః |
త్వమేవ పరమం తత్త్వమతః కిం పరితప్యసే || ౧౬ ||
జన్మ మృత్యుర్న తే చిత్తం బంధమోక్షౌ శుభాశుభౌ |
కథం రోదిషి రే వత్స నామరూపం న తే న మే || ౧౭ ||
అహో చిత్త కథం భ్రాంతః ప్రధావసి పిశాచవత్ |
అభిన్నం పశ్య చాత్మానం రాగత్యాగాత్సుఖీ భవ || ౧౮ ||
త్వమేవ తత్త్వం హి వికారవర్జితం
నిష్కంపమేకం హి విమోక్షవిగ్రహమ్ |
న తే చ రాగో హ్యథవా విరాగః
కథం హి సంతప్యసి కామకామతః || ౧౯ ||
వదంతి శ్రుతయః సర్వాః నిర్గుణం శుద్ధమవ్యయమ్ |
అశరీరం సమం తత్త్వం తన్మాం విద్ధి న సంశయః || ౨౦ ||
సాకారమనృతం విద్ధి నిరాకారం నిరంతరమ్ |
ఏతత్తత్త్వోపదేశేన న పునర్భవసంభవః || ౨౧ ||
ఏకమేవ సమం తత్త్వం వదంతి హి విపశ్చితః |
రాగత్యాగాత్పునశ్చిత్తమేకానేకం న విద్యతే || ౨౨ ||
అనాత్మరూపం చ కథం సమాధి-
-రాత్మస్వరూపం చ కథం సమాధిః |
అస్తీతి నాస్తీతి కథం సమాధి-
-ర్మోక్షస్వరూపం యది సర్వమేకమ్ || ౨౩ ||
విశుద్ధోఽసి సమం తత్త్వం విదేహస్త్వమజోఽవ్యయః |
జానామీహ న జానామీత్యాత్మానం మన్యసే కథమ్ || ౨౪ ||
తత్త్వమస్యాదివాక్యేన స్వాత్మా హి ప్రతిపాదితః |
నేతి నేతి శ్రుతిర్బ్రూయాదనృతం పాంచభౌతికమ్ || ౨౫ ||
ఆత్మన్యేవాత్మనా సర్వం త్వయా పూర్ణం నిరంతరమ్ |
ధ్యాతా ధ్యానం న తే చిత్తం నిర్లజ్జం ధ్యాయతే కథమ్ || ౨౬ ||
శివం న జానామి కథం వదామి
శివం న జానామి కథం భజామి |
అహం శివశ్చేత్పరమార్థతత్త్వం
సమస్వరూపం గగనోపమం చ || ౨౭ ||
నాహం తత్త్వం సమం తత్త్వం కల్పనాహేతువర్జితమ్ |
గ్రాహ్యగ్రాహకనిర్ముక్తం స్వసంవేద్యం కథం భవేత్ || ౨౮ ||
అనంతరూపం న హి వస్తు కించి-
-త్తత్త్వస్వరూపం న హి వస్తు కించిత్ |
ఆత్మైకరూపం పరమార్థతత్త్వం
న హింసకో వాపి న చాప్యహింసా || ౨౯ ||
విశుద్ధోఽసి సమం తత్త్వం విదేహమజమవ్యయమ్ |
విభ్రమం కథమాత్మార్థే విభ్రాంతోఽహం కథం పునః || ౩౦ ||
ఘటే భిన్నే ఘటాకాశం సులీనం భేదవర్జితమ్ |
శివేన మనసా శుద్ధో న భేదః ప్రతిభాతి మే || ౩౧ ||
న ఘటో న ఘటాకాశో న జీవో జీవవిగ్రహః |
కేవలం బ్రహ్మ సంవిద్ధి వేద్యవేదకవర్జితమ్ || ౩౨ ||
సర్వత్ర సర్వదా సర్వమాత్మానం సతతం ధ్రువమ్ |
సర్వం శూన్యమశూన్యం చ తన్మాం విద్ధి న సంశయః || ౩౩ ||
వేదా న లోకా న సురా న యజ్ఞా
వర్ణాశ్రమో నైవ కులం న జాతిః |
న ధూమమార్గో న చ దీప్తిమార్గో
బ్రహ్మైకరూపం పరమార్థతత్త్వమ్ || ౩౪ ||
వ్యాప్యవ్యాపకనిర్ముక్తః త్వమేకః సఫలం యది |
ప్రత్యక్షం చాపరోక్షం చ హ్యాత్మానం మన్యసే కథమ్ || ౩౫ ||
అద్వైతం కేచిదిచ్ఛంతి ద్వైతమిచ్ఛంతి చాపరే |
సమం తత్త్వం న విందంతి ద్వైతాద్వైతవివర్జితమ్ || ౩౬ ||
శ్వేతాదివర్ణరహితం శబ్దాదిగుణవర్జితమ్ |
కథయంతి కథం తత్త్వం మనోవాచామగోచరమ్ || ౩౭ ||
యదాఽనృతమిదం సర్వం దేహాదిగగనోపమమ్ |
తదా హి బ్రహ్మ సంవేత్తి న తే ద్వైతపరంపరా || ౩౮ ||
పరేణ సహజాత్మాపి హ్యభిన్నః ప్రతిభాతి మే |
వ్యోమాకారం తథైవైకం ధ్యాతా ధ్యానం కథం భవేత్ || ౩౯ ||
యత్కరోమి యదశ్నామి యజ్జుహోమి దదామి యత్ |
ఏతత్సర్వం న మే కించిద్విశుద్ధోఽహమజోఽవ్యయః || ౪౦ ||
సర్వం జగద్విద్ధి నిరాకృతీదం
సర్వం జగద్విద్ధి వికారహీనమ్ |
సర్వం జగద్విద్ధి విశుద్ధదేహం
సర్వం జగద్విద్ధి శివైకరూపమ్ || ౪౧ ||
తత్త్వం త్వం న హి సందేహః కిం జానామ్యథవా పునః |
అసంవేద్యం స్వసంవేద్యమాత్మానం మన్యసే కథమ్ || ౪౨ ||
మాయాఽమాయా కథం తాత ఛాయాఽఛాయా న విద్యతే |
తత్త్వమేకమిదం సర్వం వ్యోమాకారం నిరంజనమ్ || ౪౩ ||
ఆదిమధ్యాంతముక్తోఽహం న బద్ధోఽహం కదాచన |
స్వభావనిర్మలః శుద్ధ ఇతి మే నిశ్చితా మతిః || ౪౪ ||
మహదాది జగత్సర్వం న కించిత్ప్రతిభాతి మే |
బ్రహ్మైవ కేవలం సర్వం కథం వర్ణాశ్రమస్థితిః || ౪౫ ||
జానామి సర్వథా సర్వమహమేకో నిరంతరమ్ |
నిరాలంబమశూన్యం చ శూన్యం వ్యోమాదిపంచకమ్ || ౪౬ ||
న షంఢో న పుమాన్న స్త్రీ న బోధో నైవ కల్పనా |
సానందో వా నిరానందమాత్మానం మన్యసే కథమ్ || ౪౭ ||
షడంగయోగాన్న తు నైవ శుద్ధం
మనోవినాశాన్న తు నైవ శుద్ధమ్ |
గురూపదేశాన్న తు నైవ శుద్ధం
స్వయం చ తత్త్వం స్వయమేవ బుద్ధమ్ || ౪౮ ||
న హి పంచాత్మకో దేహో విదేహో వర్తతే న హి |
ఆత్మైవ కేవలం సర్వం తురీయం చ త్రయం కథమ్ || ౪౯ ||
న బద్ధో నైవ ముక్తోఽహం న చాహం బ్రహ్మణః పృథక్ |
న కర్తా న చ భోక్తాఽహం వ్యాప్యవ్యాపకవర్జితః || ౫౦ ||
యథా జలం జలే న్యస్తం సలిలం భేదవర్జితమ్ |
ప్రకృతిం పురుషం తద్వదభిన్నం ప్రతిభాతి మే || ౫౧ ||
యది నామ న ముక్తోఽసి న బద్ధోఽసి కదాచన |
సాకారం చ నిరాకారమాత్మానం మన్యసే కథమ్ || ౫౨ ||
జానామి తే పరం రూపం ప్రత్యక్షం గగనోపమమ్ |
యథా పరం హి రూపం యన్మరీచిజలసన్నిభమ్ || ౫౩ ||
న గురుర్నోపదేశశ్చ న చోపాధిర్న మే క్రియా |
విదేహం గగనం విద్ధి విశుద్ధోఽహం స్వభావతః || ౫౪ ||
విశుద్ధోఽస్యశరీరోఽసి న తే చిత్తం పరాత్పరమ్ |
అహం చాత్మా పరం తత్త్వమితి వక్తుం న లజ్జసే || ౫౫ ||
కథం రోదిషి రే చిత్త హ్యాత్మైవాత్మాత్మనా భవ |
పిబ వత్స కలాతీతమద్వైతం పరమామృతమ్ || ౫౬ ||
నైవ బోధో న చాబోధో న బోధాబోధ ఏవ చ |
యస్యేదృశః సదా బోధః స బోధో నాన్యథా భవేత్ || ౫౭ ||
జ్ఞానం న తర్కో న సమాధియోగో
న దేశకాలౌ న గురూపదేశః |
స్వభావసంవిత్తిరహం చ తత్త్వ-
-మాకాశకల్పం సహజం ధ్రువం చ || ౫౮ ||
న జాతోఽహం మృతో వాపి న మే కర్మ శుభాశుభమ్ |
విశుద్ధం నిర్గుణం బ్రహ్మ బంధో ముక్తిః కథం మమ || ౫౯ ||
యది సర్వగతో దేవః స్థిరః పూర్ణో నిరంతరః |
అంతరం హి న పశ్యామి స బాహ్యాభ్యంతరః కథమ్ || ౬౦ ||
స్ఫురత్యేవ జగత్కృత్స్నమఖండితనిరంతరమ్ |
అహో మాయామహామోహో ద్వైతాద్వైతవికల్పనా || ౬౧ ||
సాకారం చ నిరాకారం నేతి నేతీతి సర్వదా |
భేదాభేదవినిర్ముక్తో వర్తతే కేవలః శివః || ౬౨ ||
న తే చ మాతా చ పితా చ బంధు-
-ర్న తే చ పత్నీ న సుతశ్చ మిత్రమ్ |
న పక్షపాతో న విపక్షపాతః
కథం హి సంతప్తిరియం హి చిత్తే || ౬౩ ||
దివా నక్తం న తే చిత్తం ఉదయాస్తమయౌ న హి |
విదేహస్య శరీరత్వం కల్పయంతి కథం బుధాః || ౬౪ ||
నావిభక్తం విభక్తం చ న హి దుఃఖసుఖాది చ |
న హి సర్వమసర్వం చ విద్ధి చాత్మానమవ్యయమ్ || ౬౫ ||
నాహం కర్తా న భోక్తా చ న మే కర్మ పురాఽధునా |
న మే దేహో విదేహో వా నిర్మమేతి మమేతి కిమ్ || ౬౬ ||
న మే రాగాదికో దోషో దుఃఖం దేహాదికం న మే |
ఆత్మానం విద్ధి మామేకం విశాలం గగనోపమమ్ || ౬౭ ||
సఖే మనః కిం బహుజల్పితేన
సఖే మనః సర్వమిదం వితర్క్యమ్ |
యత్సారభూతం కథితం మయా తే
త్వమేవ తత్త్వం గగనోపమోఽసి || ౬౮ ||
యేన కేనాపి భావేన యత్ర కుత్ర మృతా అపి |
యోగినస్తత్ర లీయంతే ఘటాకాశమివాంబరే || ౬౯ ||
తీర్థే చాంత్యజగేహే వా నష్టస్మృతిరపి త్యజన్ |
సమకాలే తనుం ముక్తః కైవల్యవ్యాపకో భవేత్ || ౭౦ ||
ధర్మార్థకామమోక్షాంశ్చ ద్విపదాదిచరాచరమ్ |
మన్యంతే యోగినః సర్వం మరీచిజలసన్నిభమ్ || ౭౧ ||
అతీతానాగతం కర్మ వర్తమానం తథైవ చ |
న కరోమి న భుంజామి ఇతి మే నిశ్చలా మతిః || ౭౨ ||
శూన్యాగారే సమరసపూత-
-స్తిష్ఠన్నేకః సుఖమవధూతః |
చరతి హి నగ్నస్త్యక్త్వా గర్వం
విందతి కేవలమాత్మని సర్వమ్ || ౭౩ ||
త్రితయతురీయం నహి నహి యత్ర
విందతి కేవలమాత్మని తత్ర |
ధర్మాధర్మౌ నహి నహి యత్ర
బద్ధో ముక్తః కథమిహ తత్ర || ౭౪ ||
విందతి విందతి నహి నహి మంత్రం
ఛందోలక్షణం నహి నహి తంత్రమ్ |
సమరసమగ్నో భావితపూతః
ప్రలపితమేతత్పరమవధూతః || ౭౫ ||
సర్వశూన్యమశూన్యం చ సత్యాసత్యం న విద్యతే |
స్వభావభావతః ప్రోక్తం శాస్త్రసంవిత్తిపూర్వకమ్ || ౭౬ ||
ఇతి ప్రథమోఽధ్యాయః || ౧ ||
————-
అథ ద్వితీయోఽధ్యాయః ||
బాలస్య వా విషయభోగరతస్య వాపి
మూర్ఖస్య సేవకజనస్య గృహస్థితస్య |
ఏతద్గురోః కిమపి నైవ న చింతనీయం
రత్నం కథం త్యజతి కోఽప్యశుచౌ ప్రవిష్టమ్ || ౧ ||
నైవాత్ర కావ్యగుణ ఏవ తు చింతనీయో
గ్రాహ్యః పరం గుణవతా ఖలు సార ఏవ |
సిందూరచిత్రరహితా భువి రూపశూన్యా
పారం న కిం తరతి నౌరిహ గంతుకామాన్ || ౨ ||
ప్రయత్నేన వినా యేన నిశ్చలేన చలాచలమ్ |
గ్రస్తం స్వభావతః శాంతం చైతన్యం గగనోపమమ్ || ౩ ||
అయత్నాచ్చాలయేద్యస్తు ఏకమేవ చరాచరమ్ |
సర్వగం తత్కథం భిన్నమద్వైతం వర్తతే మమ || ౪ ||
అహమేవ పరం యస్మాత్ సారాత్ సారతరం శివమ్ |
గమాగమవినిర్ముక్తం నిర్వికల్పం నిరాకులమ్ || ౫ ||
సర్వావయవనిర్ముక్తం తథాహం త్రిదశార్చితమ్ |
సంపూర్ణత్వాన్న గృహ్ణామి విభాగం త్రిదశాదికమ్ || ౬ ||
ప్రమాదేన న సందేహః కిం కరిష్యామి వృత్తిమాన్ |
ఉత్పద్యంతే విలీయంతే బుద్బుదాశ్చ యథా జలే || ౭ ||
మహదాదీని భూతాని సమాప్యైవం సదైవ హి |
మృదుద్రవ్యేషు తీక్ష్ణేషు గుడేషు కటుకేషు చ || ౮ ||
కటుత్వం చైవ శైత్యత్వం మృదుత్వం చ యథా జలే |
ప్రకృతిః పురుషస్తద్వదభిన్నం ప్రతిభాతి మే || ౯ ||
సర్వాఖ్యారహితం యద్యత్సూక్ష్మాత్సూక్ష్మతరం పరమ్ |
మనోబుద్ధీంద్రియాతీతమకలంకం జగత్పతిమ్ || ౧౦ ||
ఈదృశం సహజం యత్ర అహం తత్ర కథం భవేత్ |
త్వమేవ హి కథం తత్ర కథం తత్ర చరాచరమ్ || ౧౧ ||
గగనోపమం తు యత్ప్రోక్తం తదేవ గగనోపమమ్ |
చైతన్యం దోషహీనం చ సర్వజ్ఞం పూర్ణమేవ చ || ౧౨ ||
పృథివ్యాం చరితం నైవ మారుతేన చ వాహితమ్ |
వరిణా పిహితం నైవ తేజోమధ్యే వ్యవస్థితమ్ || ౧౩ ||
ఆకాశం తేన సంవ్యాప్తం న తద్వ్యాప్తం చ కేనచిత్ |
స బాహ్యాభ్యంతరం తిష్ఠత్యవచ్ఛిన్నం నిరంతరమ్ || ౧౪ ||
సూక్ష్మత్వాత్తదదృశ్యత్వాన్నిర్గుణత్వాచ్చ యోగిభిః |
ఆలంబనాది యత్ప్రోక్తం క్రమాదాలంబనం భవేత్ || ౧౫ ||
సతతాఽభ్యాసయుక్తస్తు నిరాలంబో యదా భవేత్ |
తల్లయాల్లీయతే నాంతర్గుణదోషవివర్జితః || ౧౬ ||
విషవిశ్వస్య రౌద్రస్య మోహమూర్ఛాప్రదస్య చ |
ఏకమేవ వినాశాయ హ్యమోఘం సహజామృతమ్ || ౧౭ ||
భావగమ్యం నిరాకారం సాకారం దృష్టిగోచరమ్ |
భావాభావవినిర్ముక్తమంతరాలం తదుచ్యతే || ౧౮ ||
బాహ్యభావం భవేద్విశ్వమంతః ప్రకృతిరుచ్యతే |
అంతరాదంతరం జ్ఞేయం నారికేలఫలాంబువత్ || ౧౯ ||
భ్రాంతిజ్ఞానం స్థితం బాహ్యం సమ్యగ్జ్ఞానం చ మధ్యగమ్ |
మధ్యాన్మధ్యతరం జ్ఞేయం నారికేలఫలాంబువత్ || ౨౦ ||
పౌర్ణమాస్యాం యథా చంద్ర ఏక ఏవాతినిర్మలః |
తేన తత్సదృశం పశ్యేద్ద్విధాదృష్టిర్విపర్యయః || ౨౧ ||
అనేనైవ ప్రకారేణ బుద్ధిభేదో న సర్వగః |
దాతా చ ధీరతామేతి గీయతే నామకోటిభిః || ౨౨ ||
గురుప్రజ్ఞాప్రసాదేన మూర్ఖో వా యది పండితః |
యస్తు సంబుధ్యతే తత్త్వం విరక్తో భవసాగరాత్ || ౨౩ ||
రాగద్వేషవినిర్ముక్తః సర్వభూతహితే రతః |
దృఢబోధశ్చ ధీరశ్చ స గచ్ఛేత్పరమం పదమ్ || ౨౪ ||
ఘటే భిన్నే ఘటాకాశ ఆకాశే లీయతే యథా |
దేహాభావే తథా యోగీ స్వరూపే పరమాత్మని || ౨౫ ||
ఉక్తేయం కర్మయుక్తానాం మతిర్యాంతేఽపి సా గతిః |
న చోక్తా యోగయుక్తానాం మతిర్యాంతేఽపి సా గతిః || ౨౬ ||
యా గతిః కర్మయుక్తానాం సా చ వాగింద్రియాద్వదేత్ |
యోగినాం యా గతిః క్వాపి హ్యకథ్యా భవతోర్జితా || ౨౭ ||
ఏవం జ్ఞాత్వా త్వముం మార్గం యోగినాం నైవ కల్పితమ్ |
వికల్పవర్జనం తేషాం స్వయం సిద్ధిః ప్రవర్తతే || ౨౮ ||
తీర్థే వాంత్యజగేహే వా యత్ర కుత్ర మృతోఽపి వా |
న యోగీ పశ్యతే గర్భం పరే బ్రహ్మణి లీయతే || ౨౯ ||
సహజమజమచింత్యం యస్తు పశ్యేత్స్వరూపం
ఘటతి యది యథేష్టం లిప్యతే నైవ దోషైః |
సకృదపి తదభావాత్కర్మ కించిన్నకుర్యాత్
తదపి న చ విబద్ధః సంయమీ వా తపస్వీ || ౩౦ ||
నిరామయం నిష్ప్రతిమం నిరాకృతిం
నిరాశ్రయం నిర్వపుషం నిరాశిషమ్ |
నిర్ద్వంద్వనిర్మోహమలుప్తశక్తికం
తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౧ ||
వేదో న దీక్షా న చ ముండనక్రియా
గురుర్న శిష్యో న చ యంత్రసంపదః |
ముద్రాదికం చాపి న యత్ర భాసతే
తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౨ ||
న శాంభవం శాక్తికమాణవం న వా
పిండం చ రూపం చ పదాదికం న వా |
ఆరంభనిష్పత్తిఘటాదికం చ నో
తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౩ ||
యస్య స్వరూపాత్సచరాచరం జగ-
-దుత్పద్యతే తిష్ఠతి లీయతేఽపి వా |
పయోవికారాదివ ఫేనబుద్బుదా-
-స్తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౪ ||
నాసానిరోధో న చ దృష్టిరాసనం
బోధోఽప్యబోధోఽపి న యత్ర భాసతే |
నాడీప్రచారోఽపి న యత్ర కించి-
-త్తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౫ ||
నానాత్వమేకత్వముభత్వమన్యతా
అణుత్వదీర్ఘత్వమహత్త్వశూన్యతా |
మానత్వమేయత్వసమత్వవర్జితం
తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౬ ||
సుసంయమీ వా యది వా న సంయమీ
సుసంగ్రహీ వా యది వా న సంగ్రహీ |
నిష్కర్మకో వా యది వా సకర్మక-
-స్తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౭ ||
మనో న బుద్ధిర్న శరీరమింద్రియం
తన్మాత్రభూతాని న భూతపంచకమ్ |
అహంకృతిశ్చాపి వియత్స్వరూపకం
తమీశమాత్మానముపైతి శాశ్వతమ్ || ౩౮ ||
విధౌ నిరోధే పరమాత్మతాం గతే
న యోగినశ్చేతసి భేదవర్జితే |
శౌచం న వాఽశౌచమలింగభావనా
సర్వం విధేయం యది వా నిషిధ్యతే || ౩౯ ||
మనో వచో యత్ర న శక్తమీరితుం
నూనం కథం తత్ర గురూపదేశతా |
ఇమాం కథాముక్తవతో గురోస్త-
-ద్యుక్తస్య తత్త్వం హి సమం ప్రకాశతే || ౪౦ ||
ఇతి ద్వితీయోఽధ్యాయః || ౨ ||
———-
అథ తృతీయోఽధ్యాయః ||
గుణవిగుణవిభాగో వర్తతే నైవ కించిత్
రతివిరతివిహీనం నిర్మలం నిష్ప్రపంచమ్ |
గుణవిగుణవిహీనం వ్యాపకం విశ్వరూపం
కథమహమిహ వందే వ్యోమరూపం శివం వై || ౧ ||
శ్వేతాదివర్ణరహితో నియతం శివశ్చ
కార్యం హి కారణమిదం హి పరం శివశ్చ |
ఏవం వికల్పరహితోఽహమలం శివశ్చ
స్వాత్మానమాత్మని సుమిత్ర కథం నమామి || ౨ ||
నిర్మూలమూలరహితో హి సదోదితోఽహం
నిర్ధూమధూమరహితో హి సదోదితోఽహమ్ |
నిర్దీపదీపరహితో హి సదోదితోఽహం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩ ||
నిష్కామకామమిహ నామ కథం వదామి
నిఃసంగసంగమిహ నామ కథం వదామి |
నిఃసారసారరహితం చ కథం వదామి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౪ ||
అద్వైతరూపమఖిలం హి కథం వదామి
ద్వైతస్వరూపమఖిలం హి కథం వదామి |
నిత్యం త్వనిత్యమఖిలం హి కథం వదామి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౫ ||
స్థూలం హి నో నహి కృశం న గతాగతం హి
ఆద్యంతమధ్యరహితం న పరాపరం హి |
సత్యం వదామి ఖలు వై పరమార్థతత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౬ ||
సంవిద్ధి సర్వకరణాని నభోనిభాని
సంవిద్ధి సర్వవిషయాంశ్చ నభోనిభాంశ్చ |
సంవిద్ధి చైకమమలం న హి బంధముక్తం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౭ ||
దుర్బోధబోధగహనో న భవామి తాత
దుర్లక్ష్యలక్ష్యగహనో న భవామి తాత |
ఆసన్నరూపగహనో న భవామి తాత
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౮ ||
నిష్కర్మకర్మదహనో జ్వలనో భవామి
నిర్దుఃఖదుఃఖదహనో జ్వలనో భవామి |
నిర్దేహదేహదహనో జ్వలనో భవామి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౯ ||
నిష్పాపపాపదహనో హి హుతాశనోఽహం
నిర్ధర్మధర్మదహనో హి హుతాశనోఽహమ్ |
నిర్బంధబంధదహనో హి హుతాశనోఽహం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౦ ||
నిర్భావభావరహితో న భవామి వత్స
నిర్యోగయోగరహితో న భవామి వత్స |
నిశ్చిత్తచిత్తరహితో న భవామి వత్స
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౧ ||
నిర్మోహమోహపదవీతి న మే వికల్పో
నిఃశోకశోకపదవీతి న మే వికల్పః |
నిర్లోభలోభపదవీతి న మే వికల్పో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౨ ||
సంసారసంతతిలతా న చ మే కదాచిత్
సంతోషసంతతిసుఖో న చ మే కదాచిత్ |
అజ్ఞానబంధనమిదం న చ మే కదాచిత్
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౩ ||
సంసారసంతతిరజో న చ మే వికారః
సంతాపసంతతితమో న చ మే వికారః |
సత్త్వం స్వధర్మజనకం న చ మే వికారో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౪ ||
సంతాపదుఃఖజనకో న విధిః కదాచిత్
సంతాపయోగజనితం న మనః కదాచిత్ |
యస్మాదహంకృతిరియం న చ మే కదాచిత్
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౫ ||
నిష్కంపకంపనిధనం న వికల్పకల్పం
స్వప్నప్రబోధనిధనం న హితాహితం హి |
నిఃసారసారనిధనం న చరాచరం హి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౬ ||
నో వేద్యవేదకమిదం న చ హేతుతర్క్యం
వాచామగోచరమిదం న మనో న బుద్ధిః |
ఏవం కథం హి భవతః కథయామి తత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౭ ||
నిర్భిన్నభిన్నరహితం పరమార్థతత్త్వం
అంతర్బహిర్న హి కథం పరమార్థతత్త్వమ్ |
ప్రాక్సంభవం న చ రతం నహి వస్తు కించిత్
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౮ ||
రాగాదిదోషరహితం త్వహమేవ తత్త్వం
దైవాదిదోషరహితం త్వహమేవ తత్త్వమ్ |
సంసారశోకరహితం త్వహమేవ తత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౧౯ ||
స్థానత్రయం యది చ నేతి కథం తురీయం
కాలత్రయం యది చ నేతి కథం దిశశ్చ |
శాంతం పదం హి పరమం పరమార్థతత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౦ ||
దీర్ఘో లఘుః పునరితీహ న మే విభాగో
విస్తారసంకటమితీహ న మే విభాగః |
కోణం హి వర్తులమితీహ న మే విభాగో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౧ ||
మాతాపితాది తనయాది న మే కదాచిత్
జాతం మృతం న చ మనో న చ మే కదాచిత్ |
నిర్వ్యాకులం స్థిరమిదం పరమార్థతత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౨ ||
శుద్ధం విశుద్ధమవిచారమనంతరూపం
నిర్లేపలేపమవిచారమనంతరూపమ్ |
నిష్ఖండఖండమవిచారమనంతరూపం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౩ ||
బ్రహ్మాదయః సురగణాః కథమత్ర సంతి
స్వర్గాదయో వసతయః కథమత్ర సంతి |
యద్యేకరూపమమలం పరమార్థతత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౪ ||
నిర్నేతి నేతి విమలో హి కథం వదామి
నిఃశేషశేషవిమలో హి కథం వదామి |
నిర్లింగలింగవిమలో హి కథం వదామి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౫ ||
నిష్కర్మకర్మపరమం సతతం కరోమి
నిఃసంగసంగరహితం పరమం వినోదమ్ |
నిర్దేహదేహరహితం సతతం వినోదం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౬ ||
మాయాప్రపంచరచనా న చ మే వికారః
కౌటిల్యదంభరచనా న చ మే వికారః |
సత్యానృతేతి రచనా న చ మే వికారో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౭ ||
సంధ్యాదికాలరహితం న చ మే వియోగో
హ్యంతః ప్రబోధరహితం బధిరో న మూకః |
ఏవం వికల్పరహితం న చ భావశుద్ధం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౮ ||
నిర్నాథనాథరహితం హి నిరాకులం వై
నిశ్చిత్తచిత్తవిగతం హి నిరాకులం వై |
సంవిద్ధి సర్వవిగతం హి నిరాకులం వై
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౨౯ ||
కాంతారమందిరమిదం హి కథం వదామి
సంసిద్ధసంశయమిదం హి కథం వదామి |
ఏవం నిరంతరసమం హి నిరాకులం వై
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౦ ||
నిర్జీవజీవరహితం సతతం విభాతి
నిర్బీజబీజరహితం సతతం విభాతి |
నిర్వాణబంధరహితం సతతం విభాతి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౧ ||
సంభూతివర్జితమిదం సతతం విభాతి
సంసారవర్జితమిదం సతతం విభాతి |
సంహారవర్జితమిదం సతతం విభాతి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౨ ||
ఉల్లేఖమాత్రమపి తే న చ నామరూపం
నిర్భిన్నభిన్నమపి తే న హి వస్తు కించిత్ |
నిర్లజ్జమానస కరోషి కథం విషాదం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౩ ||
కిం నామ రోదిషి సఖే న జరా న మృత్యుః
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ జన్మ దుఃఖమ్ |
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే వికారో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౪ ||
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే స్వరూపం
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే విరూపమ్ |
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే వయాంసి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౫ ||
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే వయాంసి
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే మనాంసి |
కిం నామ రోదిషి సఖే న తవేంద్రియాణి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౬ ||
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తేఽస్తి కామః
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే ప్రలోభః |
కిం నామ రోదిషి సఖే న చ తే విమోహో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౭ ||
ఐశ్వర్యమిచ్ఛసి కథం న చ తే ధనాని
ఐశ్వర్యమిచ్ఛసి కథం న చ తే హి పత్నీ |
ఐశ్వర్యమిచ్ఛసి కథం న చ తే మమేతి
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౮ ||
లింగప్రపంచజనుషీ న చ తే న మే చ
నిర్లజ్జమానసమిదం చ విభాతి భిన్నమ్ |
నిర్భేదభేదరహితం న చ తే న మే చ
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౩౯ ||
నో వాఽణుమాత్రమపి తే హి విరాగరూపం
నో వాఽణుమాత్రమపి తే హి సరాగరూపమ్ |
నో వాఽణుమాత్రమపి తే హి సకామరూపం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౪౦ ||
ధ్యాతా న తే హి హృదయే న చ తే సమాధి-
-ర్ధ్యానం న తే హి హృదయే న బహిః ప్రదేశః |
ధ్యేయం న చేతి హృదయే న హి వస్తు కాలో
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౪౧ ||
యత్సారభూతమఖిలం కథితం మయా తే
న త్వం న మే న మహతో న గురుర్న న శిష్యః |
స్వచ్ఛందరూపసహజం పరమార్థతత్త్వం
జ్ఞానామృతం సమరసం గగనోపమోఽహమ్ || ౪౨ ||
కథమిహ పరమార్థం తత్త్వమానందరూపం
కథమిహ పరమార్థం నైవమానందరూపమ్ |
కథమిహ పరమార్థం జ్ఞానవిజ్ఞానరూపం
యది పరమహమేకం వర్తతే వ్యోమరూపమ్ || ౪౩ ||
దహనపవనహీనం విద్ధి విజ్ఞానమేకం
అవనిజలవిహీనం విద్ధి విజ్ఞానరూపమ్ |
సమగమనవిహీనం విద్ధి విజ్ఞానమేకం
గగనమివ విశాలం విద్ధి విజ్ఞానమేకమ్ || ౪౪ ||
న శూన్యరూపం న విశూన్యరూపం
న శుద్ధరూపం న విశుద్ధరూపమ్ |
రూపం విరూపం న భవామి కించిత్
స్వరూపరూపం పరమార్థతత్త్వమ్ || ౪౫ ||
ముంచ ముంచ హి సంసారం త్యాగం ముంచ హి సర్వథా |
త్యాగాత్యాగవిషం శుద్ధమమృతం సహజం ధ్రువమ్ || ౪౬ ||
ఇతి తృతీయోఽధ్యాయః || ౩ ||
—————
అథ చతుర్థోఽధ్యాయః ||
నావాహనం నైవ విసర్జనం వా
పుష్పాణి పత్రాణి కథం భవంతి |
ధ్యానాని మంత్రాణి కథం భవంతి
సమాసమం చైవ శివార్చనం చ || ౧ ||
న కేవలం బంధవిబంధముక్తో
న కేవలం శుద్ధవిశుద్ధముక్తః |
న కేవలం యోగవియోగముక్తః
స వై విముక్తో గగనోపమోఽహమ్ || ౨ ||
సంజాయతే సర్వమిదం హి తథ్యం
సంజాయతే సర్వమిదం వితథ్యమ్ |
ఏవం వికల్పో మమ నైవ జాతః
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౩ ||
న సాంజనం చైవ నిరంజనం వా
న చాంతరం వాపి నిరంతరం వా |
అంతర్విభిన్నం న హి మే విభాతి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౪ ||
అబోధబోధో మమ నైవ జాతో
బోధస్వరూపం మమ నైవ జాతమ్ |
నిర్బోధబోధం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౫ ||
న ధర్మయుక్తో న చ పాపయుక్తో
న బంధయుక్తో న చ మోక్షయుక్తః |
యుక్తం త్వయుక్తం న చ మే విభాతి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౬ ||
పరాపరం వా న చ మే కదాచిత్
మధ్యస్థభావో హి న చారిమిత్రమ్ |
హితాహితం చాపి కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౭ ||
నోపాసకో నైవముపాస్యరూపం
న చోపదేశో న చ మే క్రియా చ |
సంవిత్స్వరూపం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౮ ||
నో వ్యాపకం వ్యాప్యమిహాస్తి కించి-
-న్న చాలయం వాపి నిరాలయం వా |
అశూన్యశూన్యం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౯ ||
న గ్రాహకో గ్రాహ్యకమేవ కించి-
-న్న కారణం వా మమ నైవ కార్యమ్ |
అచింత్యచింత్యం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౦ ||
న భేదకం వాపి న చైవ భేద్యం
న వేదకం వా మమ నైవ వేద్యమ్ |
గతాగతం తాత కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౧ ||
న చాస్తి దేహో న చ మే విదేహో
బుద్ధిర్మనో మే న హి చేంద్రియాణి |
రాగో విరాగశ్చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౨ ||
ఉల్లేఖమాత్రం న హి భిన్నముచ్చై-
-రుల్లేఖమాత్రం న తిరోహితం వై |
సమాసమం మిత్ర కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౩ ||
జితేంద్రియోఽహం త్వజితేంద్రియో వా
న సంయమో మే నియమో న జాతః |
జయాజయౌ మిత్ర కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౪ ||
అమూర్తమూర్తిర్న చ మే కదాచి-
-దాద్యంతమధ్యం న చ మే కదాచిత్ |
బలాబలం మిత్ర కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౫ ||
మృతామృతం వాపి విషావిషం చ
సంజాయతే తాత న మే కదాచిత్ |
అశుద్ధశుద్ధం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౬ ||
స్వప్నః ప్రబోధో న చ యోగముద్రా
నక్తం దివా వాపి న మే కదాచిత్ |
అతుర్యతుర్యం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౭ ||
సంవిద్ధి మాం సర్వవిసర్వముక్తం
మాయా విమాయా న చ మే కదాచిత్ |
సంధ్యాదికం కర్మ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౮ ||
సంవిద్ధి మాం సర్వసమాధియుక్తం
సంవిద్ధి మాం లక్ష్యవిలక్ష్యముక్తమ్ |
యోగం వియోగం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౧౯ ||
మూర్ఖోఽపి నాహం న చ పండితోఽహం
మౌనం విమౌనం న చ మే కదాచిత్ |
తర్కం వితర్కం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౨౦ ||
పితా చ మాతా చ కులం న జాతి-
-ర్జన్మాది మృత్యుర్న చ మే కదాచిత్ |
స్నేహం విమోహం చ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౨౧ ||
అస్తం గతో నైవ సదోదితోఽహం
తేజో వితేజో న చ మే కదాచిత్ |
సంధ్యాదికం కర్మ కథం వదామి
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౨౨ ||
అసంశయం విద్ధి నిరాకులం మాం
అసంశయం విద్ధి నిరంతరం మామ్ |
అసంశయం విద్ధి నిరంజనం మాం
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౨౩ ||
ధ్యానాని సర్వాణి పరిత్యజంతి
శుభాశుభం కర్మ పరిత్యజంతి |
త్యాగామృతం తాత పిబంతి ధీరాః
స్వరూపనిర్వాణమనామయోఽహమ్ || ౨౪ ||
విందతి విందతి న హి న హి యత్ర
ఛందోలక్షణం న హి న హి తత్ర |
సమరసమగ్నో భావితపూతః
ప్రలపతి తత్త్వం పరమవధూతః || ౨౫ ||
ఇతి చతుర్థోఽధ్యాయః || ౪ ||
———–
అథ పంచమోధ్యాయః ||
ఓం ఇతి గదితం గగనసమం తత్
న పరాపరసారవిచార ఇతి |
అవిలాసవిలాసనిరాకరణం
కథమక్షరబిందుసముచ్చరణమ్ || ౧ ||
ఇతి తత్త్వమసిప్రభృతిశ్రుతిభిః
ప్రతిపాదితమాత్మని తత్త్వమసి |
త్వముపాధివివర్జితసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨ ||
అధ ఊర్ధ్వవివర్జితసర్వసమం
బహిరంతరవర్జితసర్వసమమ్ |
యది చైకవివర్జితసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౩ ||
న హి కల్పితకల్పవిచార ఇతి
న హి కారణకార్యవిచార ఇతి |
పదసంధివివర్జితసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౪ ||
న హి బోధవిబోధసమాధిరితి
న హి దేశవిదేశసమాధిరితి |
న హి కాలవికాలసమాధిరితి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౫ ||
న హి కుంభనభో న హి కుంభ ఇతి
న హి జీవవపుర్న హి జీవ ఇతి |
న హి కారణకార్యవిభాగ ఇతి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౬ ||
ఇహ సర్వనిరంతరమోక్షపదం
లఘుదీర్ఘవిచారవిహీన ఇతి |
న హి వర్తులకోణవిభాగ ఇతి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౭ ||
ఇహ శూన్యవిశూన్యవిహీన ఇతి
ఇహ శుద్ధవిశుద్ధవిహీన ఇతి |
ఇహ సర్వవిసర్వవిహీన ఇతి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౮ ||
న హి భిన్నవిభిన్నవిచార ఇతి
బహిరంతరసంధివిచార ఇతి |
అరిమిత్రవివర్జితసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౯ ||
న హి శిష్యవిశిష్యస్వరూప ఇతి
న చరాచరభేదవిచార ఇతి |
ఇహ సర్వనిరంతరమోక్షపదం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౦ ||
నను రూపవిరూపవిహీన ఇతి
నను భిన్నవిభిన్నవిహీన ఇతి |
నను సర్గవిసర్గవిహీన ఇతి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౧ ||
న గుణాగుణపాశనిబంధ ఇతి
మృతజీవనకర్మ కరోమి కథమ్ |
ఇతి శుద్ధనిరంజనసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౨ ||
ఇహ భావవిభావవిహీన ఇతి
ఇహ కామవికామవిహీన ఇతి |
ఇహ బోధతమం ఖలు మోక్షసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౩ ||
ఇహ తత్త్వనిరంతరతత్త్వమితి
న హి సంధివిసంధివిహీన ఇతి |
యది సర్వవివర్జితసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౪ ||
అనికేతకుటీ పరివారసమం
ఇహ సంగవిసంగవిహీనపరమ్ |
ఇహ బోధవిబోధవిహీనపరం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౫ ||
అవికారవికారమసత్యమితి
అవిలక్షవిలక్షమసత్యమితి |
యది కేవలమాత్మని సత్యమితి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౬ ||
ఇహ సర్వసమం ఖలు జీవ ఇతి
ఇహ సర్వనిరంతరజీవ ఇతి |
ఇహ కేవలనిశ్చలజీవ ఇతి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౭ ||
అవివేకవివేకమబోధ ఇతి
అవికల్పవికల్పమబోధ ఇతి |
యది చైకనిరంతరబోధ ఇతి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౮ ||
న హి మోక్షపదం న హి బంధపదం
న హి పుణ్యపదం న హి పాపపదమ్ |
న హి పూర్ణపదం న హి రిక్తపదం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౧౯ ||
యది వర్ణవివర్ణవిహీనసమం
యది కారణకార్యవిహీనసమమ్ |
యది భేదవిభేదవిహీనసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౦ ||
ఇహ సర్వనిరంతరసర్వచితే
ఇహ కేవలనిశ్చలసర్వచితే |
ద్విపదాదివివర్జితసర్వచితే
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౧ ||
అతిసర్వనిరంతరసర్వగతం
అతినిర్మలనిశ్చలసర్వగతమ్ |
దినరాత్రివివర్జితసర్వగతం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౨ ||
న హి బంధవిబంధసమాగమనం
న హి యోగవియోగసమాగమనమ్ |
న హి తర్కవితర్కసమాగమనం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౩ ||
ఇహ కాలవికాలనిరాకరణం
అణుమాత్రకృశానునిరాకరణమ్ |
న హి కేవలసత్యనిరాకరణం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౪ ||
ఇహ దేహవిదేహవిహీన ఇతి
నను స్వప్నసుషుప్తివిహీనపరమ్ |
అభిధానవిధానవిహీనపరం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౫ ||
గగనోపమశుద్ధవిశాలసమం
అతిసర్వవివర్జితసర్వసమమ్ |
గతసారవిసారవికారసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౬ ||
ఇహ ధర్మవిధర్మవిరాగతరం
ఇహ వస్తువివస్తువిరాగతరమ్ |
ఇహ కామవికామవిరాగతరం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౭ ||
సుఖదుఃఖవివర్జితసర్వసమం
ఇహ శోకవిశోకవిహీనపరమ్ |
గురుశిష్యవివర్జితతత్త్వపరం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౮ ||
న కిలాంకురసారవిసార ఇతి
న చలాచలసామ్యవిసామ్యమితి |
అవిచారవిచారవిహీనమితి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౨౯ ||
ఇహ సారసముచ్చయసారమితి
కథితం నిజభావవిభేద ఇతి |
విషయే కరణత్వమసత్యమితి
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౩౦ ||
బహుధా శ్రుతయః ప్రవదంతి యతో
వియదాదిరిదం మృగతోయసమమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వసమం
కిము రోదిషి మానసి సర్వసమమ్ || ౩౧ ||
విందతి విందతి న హి న హి యత్ర
ఛందోలక్షణం న హి న హి తత్ర |
సమరసమగ్నో భావితపూతః
ప్రలపతి తత్త్వం పరమవధూతః || ౩౨ ||
ఇతి పంచమోఽధ్యాయః || ౫ ||
———
అథ షష్ఠమోఽధ్యాయః ||
బహుధా శ్రుతయః ప్రవదంతి వయం
వియదాదిరిదం మృగతోయసమమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
ఉపమేయమథోహ్యుపమా చ కథమ్ || ౧ ||
అవిభక్తివిభక్తివిహీనపరం
నను కార్యవికార్యవిహీనపరమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
యజనం చ కథం తపనం చ కథమ్ || ౨ ||
మన ఏవ నిరంతరసర్వగతం
హ్యవిశాలవిశాలవిహీనపరమ్ |
మన ఏవ నిరంతరసర్వశివం
మనసాపి కథం వచసా చ కథమ్ || ౩ ||
దినరాత్రివిభేదనిరాకరణం
ఉదితానుదితస్య నిరాకరణమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
రవిచంద్రమసౌ జ్వలనశ్చ కథమ్ || ౪ ||
గతకామవికామవిభేద ఇతి
గతచేష్టవిచేష్టవిభేద ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
బహిరంతరభిన్నమతిశ్చ కథమ్ || ౫ ||
యది సారవిసారవిహీన ఇతి
యది శూన్యవిశూన్యవిహీన ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
ప్రథమం చ కథం చరమం చ కథమ్ || ౬ ||
యది భేదవిభేదనిరాకరణం
యది వేదకవేద్యనిరాకరణమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
తృతీయం చ కథం తురీయం చ కథమ్ || ౭ ||
గదితావిదితం న హి సత్యమితి
విదితావిదితం న హి సత్యమితి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
విషయేంద్రియబుద్ధిమనాంసి కథమ్ || ౮ ||
గగనం పవనో న హి సత్యమితి
ధరణీ దహనో న హి సత్యమితి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
జలదశ్చ కథం సలిలం చ కథమ్ || ౯ ||
యది కల్పితలోకనిరాకరణం
యది కల్పితదేవనిరాకరణమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
గుణదోషవిచారమతిశ్చ కథమ్ || ౧౦ ||
మరణామరణం హి నిరాకరణం
కరణాకరణం హి నిరాకరణమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
గమనాగమనం హి కథం వదతి || ౧౧ ||
ప్రకృతిః పురుషో న హి భేద ఇతి
న హి కారణకార్యవిభేద ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
పురుషాపురుషం చ కథం వదతి || ౧౨ ||
తృతీయం న హి దుఃఖసమాగమనం
న గుణాద్ద్వితీయస్య సమాగమనమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
స్థవిరశ్చ యువా చ శిశుశ్చ కథమ్ || ౧౩ ||
నను ఆశ్రమవర్ణవిహీనపరం
నను కారణకర్తృవిహీనపరమ్ |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
అవినష్టవినష్టమతిశ్చ కథమ్ || ౧౪ ||
గ్రసితాగ్రసితం చ వితథ్యమితి
జనితాజనితం చ వితథ్యమితి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
అవినాశి వినాశి కథం హి భవేత్ || ౧౫ ||
పురుషాపురుషస్య వినష్టమితి
వనితావనితస్య వినష్టమితి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
అవినోదవినోదమతిశ్చ కథమ్ || ౧౬ ||
యది మోహవిషాదవిహీనపరో
యది సంశయశోకవిహీనపరః |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
అహమేతి మమేతి కథం చ పునః || ౧౭ ||
నను ధర్మవిధర్మవినాశ ఇతి
నను బంధవిబంధవినాశ ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
ఇహ దుఃఖవిదుఃఖమతిశ్చ కథమ్ || ౧౮ ||
న హి యాజ్ఞికయజ్ఞవిభాగ ఇతి
న హుతాశనవస్తువిభాగ ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
వద కర్మఫలాని భవంతి కథమ్ || ౧౯ ||
నను శోకవిశోకవిముక్త ఇతి
నను దర్పవిదర్పవిముక్త ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
నను రాగవిరాగమతిశ్చ కథమ్ || ౨౦ ||
న హి మోహవిమోహవికార ఇతి
న హి లోభవిలోభవికార ఇతి |
యది చైకనిరంతరసర్వశివం
హ్యవివేకవివేకమతిశ్చ కథమ్ || ౨౧ ||
త్వమహం న హి హంత కదాచిదపి
కులజాతివిచారమసత్యమితి |
అహమేవ శివః పరమార్థ ఇతి
అభివాదనమత్ర కరోమి కథమ్ || ౨౨ ||
గురుశిష్యవిచారవిశీర్ణ ఇతి
ఉపదేశవిచారవిశీర్ణ ఇతి |
అహమేవ శివః పరమార్థ ఇతి
అభివాదనమత్ర కరోమి కథమ్ || ౨౩ ||
న హి కల్పితదేహవిభాగ ఇతి
న హి కల్పితలోకవిభాగ ఇతి |
అహమేవ శివః పరమార్థ ఇతి
అభివాదనమత్ర కరోమి కథమ్ || ౨౪ ||
సరజో విరజో న కదాచిదపి
నను నిర్మలనిశ్చలశుద్ధ ఇతి |
అహమేవ శివః పరమార్థ ఇతి
అభివాదనమత్ర కరోమి కథమ్ || ౨౫ ||
న హి దేహవిదేహవికల్ప ఇతి
అనృతం చరితం న హి సత్యమితి |
అహమేవ శివః పరమార్థ ఇతి
అభివాదనమత్ర కరోమి కథమ్ || ౨౬ ||
విందతి విందతి న హి న హి యత్ర
ఛందోలక్షణం న హి న హి తత్ర |
సమరసమగ్నో భావితపూతః
ప్రలపతి తత్త్వం పరమవధూతః || ౨౭ ||
ఇతి షష్ఠోఽధ్యాయః || ౬ ||
———-
అథ సప్తమోఽధ్యాయః ||
రథ్యాకర్పటవిరచితకంథః
పుణ్యాపుణ్యవివర్జితపంథః |
శూన్యాగారే తిష్ఠతి నగ్నః
శుద్ధనిరంజనసమరసమగ్నః || ౧ ||
లక్ష్యాలక్ష్యవివర్జితలక్ష్యో
యుక్తాయుక్తవివర్జితదక్షః |
కేవలతత్త్వనిరంజనపూతో
వాదవివాదః కథమవధూతః || ౨ ||
ఆశాపాశవిబంధనముక్తాః
శౌచాచారవివర్జితయుక్తాః |
ఏవం సర్వవివర్జితశాంతా-
-స్తత్త్వం శుద్ధనిరంజనవంతః || ౩ ||
కథమిహ దేహవిదేహవిచారః
కథమిహ రాగవిరాగవిచారః |
నిర్మలనిశ్చలగగనాకారం
స్వయమిహ తత్త్వం సహజాకారమ్ || ౪ ||
కథమిహ తత్త్వం విందతి యత్ర
రూపమరూపం కథమిహ తత్ర |
గగనాకారః పరమో యత్ర
విషయీకరణం కథమిహ తత్ర || ౫ ||
గగనాకారనిరంతరహంస-
-స్తత్త్వవిశుద్ధనిరంజనహంసః |
ఏవం కథమిహ భిన్నవిభిన్నం
బంధవిబంధవికారవిభిన్నమ్ || ౬ ||
కేవలతత్త్వనిరంతరసర్వం
యోగవియోగౌ కథమిహ గర్వమ్ |
ఏవం పరమనిరంతరసర్వం
ఏవం కథమిహ సారవిసారమ్ || ౭ ||
కేవలతత్త్వనిరంజనసర్వం
గగనాకారనిరంతరశుద్ధమ్ |
ఏవం కథమిహ సంగవిసంగం
సత్యం కథమిహ రంగవిరంగమ్ || ౮ ||
యోగవియోగై రహితో యోగీ
భోగవిభోగై రహితో భోగీ |
ఏవం చరతి హి మందం మందం
మనసా కల్పితసహజానందమ్ || ౯ ||
బోధవిబోధైః సతతం యుక్తో
ద్వైతాద్వైతైః కథమిహ ముక్తః |
సహజో విరజః కథమిహ యోగీ
శుద్ధనిరంజనసమరసభోగీ || ౧౦ ||
భగ్నాభగ్నవివర్జితభగ్నో
లగ్నాలగ్నవివర్జితలగ్నః |
ఏవం కథమిహ సారవిసారః
సమరసతత్త్వం గగనాకారః || ౧౧ ||
సతతం సర్వవివర్జితయుక్తః
సర్వం తత్త్వవివర్జితముక్తః |
ఏవం కథమిహ జీవితమరణం
ధ్యానాధ్యానైః కథమిహ కరణమ్ || ౧౨ ||
ఇంద్రజాలమిదం సర్వం యథా మరుమరీచికా |
అఖండితమనాకారో వర్తతే కేవలః శివః || ౧౩ ||
ధర్మాదౌ మోక్షపర్యంతం నిరీహాః సర్వథా వయమ్ |
కథం రాగవిరాగైశ్చ కల్పయంతి విపశ్చితః || ౧౪ ||
విందతి విందతి న హి న హి యత్ర
ఛందోలక్షణం న హి న హి తత్ర |
సమరసమగ్నో భావితపూతః
ప్రలపతి తత్త్వం పరమవధూతః || ౧౫ ||
ఇతి సప్తమోఽధ్యాయః || ౭ ||
————-
అథ అష్టమోఽధ్యాయః ||
త్వద్యాత్రయా వ్యాపకతా హతా తే
ధ్యానేన చేతఃపరతా హతా తే |
స్తుత్యా మయా వాక్పరతా హతా తే
క్షమస్వ నిత్యం త్రివిధాపరాధాన్ || ౧ ||
కామైరహతధీర్దాంతో మృదుః శుచిరకించనః |
అనీహో మితభుక్ శాంతః స్థిరో మచ్ఛరణో మునిః || ౨ ||
అప్రమత్తో గభీరాత్మా ధృతిమాన్ జితషడ్గుణః |
అమానీ మానదః కల్పో మైత్రః కారుణికః కవిః || ౩ ||
కృపాలురకృతద్రోహస్తితిక్షుః సర్వదేహినామ్ |
సత్యసారోఽనవద్యాత్మా సమః సర్వోపకారకః || ౪ ||
అవధూతలక్షణం వర్ణైర్జ్ఞాతవ్యం భగవత్తమైః |
వేదవర్ణార్థతత్త్వజ్ఞైర్వేదవేదాంతవాదిభిః || ౫ ||
ఆశాపాశవినిర్ముక్త ఆదిమధ్యాంతనిర్మలః |
ఆనందే వర్తతే నిత్యమకారం తస్య లక్షణమ్ || ౬ ||
వాసనా వర్జితా యేన వక్తవ్యం చ నిరామయమ్ |
వర్తమానేషు వర్తేత వకారం తస్య లక్షణమ్ || ౭ ||
ధూలిధూసరగాత్రాణి ధూతచిత్తో నిరామయః |
ధారణాధ్యాననిర్ముక్తో ధూకారస్తస్య లక్షణమ్ || ౮ ||
తత్త్వచింతా ధృతా యేన చింతాచేష్టావివర్జితః |
తమోఽహంకారనిర్ముక్తస్తకారస్తస్య లక్షణమ్ || ౯ ||
దత్తాత్రేయావధూతేన నిర్మితానందరూపిణా |
యే పఠంతి చ శృణ్వంతి తేషాం నైవ పునర్భవః || ౧౦ ||
ఇతి అష్టమోఽధ్యాయః || ౮ ||
ఇతి అవధూతగీతా సమాప్తా ||