|| ఋశ్యశృంగోపాఖ్యానమ్ ||
ఏతచ్ఛ్రుత్వా రహః సూతో రాజానమిదమబ్రవీత్ |
[* శ్రూయతాం తత్ పురా వృత్తం పురాణే చ మయా శ్రుతమ్ | *]
ఋత్విగ్భిరుపదిష్టోఽయం పురావృత్తో మయా శ్రుతః || ౧ ||
సనత్కుమారో భగవాన్పూర్వం కథితవాన్కథామ్ |
ఋషీణాం సన్నిధౌ రాజంస్తవ పుత్రాగమం ప్రతి || ౨ ||
కాశ్యపస్య తు పుత్రోఽస్తి విభండక ఇతి శ్రుతః |
ఋశ్యశృంగ ఇతి ఖ్యాతస్తస్య పుత్రో భవిష్యతి || ౩ ||
స వనే నిత్యసంవృద్ధో మునిర్వనచరః సదా |
నాన్యం జానాతి విప్రేంద్రో నిత్యం పిత్రానువర్తనాత్ || ౪ ||
ద్వైవిధ్యం బ్రహ్మచర్యస్య భవిష్యతి మహాత్మనః |
లోకేషు ప్రథితం రాజన్ విప్రైశ్చ కథితం సదా || ౫ ||
తస్యైవం వర్తమానస్య కాలః సమభివర్తతే |
అగ్నిం శుశ్రూషమాణస్య పితరం చ యశస్వినమ్ || ౬ ||
ఏతస్మిన్నేవ కాలే తు రోమపాదః ప్రతాపవాన్ |
అంగేషు ప్రథితో రాజా భవిష్యతి మహాబలః || ౭ ||
తస్య వ్యతిక్రమాద్రాజ్ఞో భవిష్యతి సుదారుణా |
అనావృష్టిః సుఘోరా వై సర్వభూతభయావహా || ౮ ||
అనావృష్ట్యాం తు వృత్తాయాం రాజా దుఃఖసమన్వితః |
బ్రాహ్మణాఞ్శ్రుతవృద్ధాంశ్చ సమానీయ ప్రవక్ష్యతి || ౯ ||
భవంతః శ్రుతధర్మాణో లోకచారిత్రవేదినః |
సమాదిశంతు నియమం ప్రాయశ్చిత్తం యథా భవేత్ || ౧౦ ||
[* ఇత్యుక్తాస్తే తతో రాజ్ఞా సర్వే బ్రాహ్మణసత్తమాః | *]
వక్ష్యంతి తే మహీపాలం బ్రాహ్మణా వేదపారగాః |
విభండకసుతం రాజన్సర్వోపాయైరిహానయ || ౧౧ ||
ఆనీయ చ మహీపాల ఋశ్యశృంగం సుసత్కృతమ్ |
ప్రయచ్ఛ కన్యాం శాంతాం వై విధినా సుసమాహితః || ౧౨ ||
తేషాం తు వచనం శ్రుత్వా రాజా చింతాం ప్రపత్స్యతే |
కేనోపాయేన వై శక్యమిహానేతుం స వీర్యవాన్ || ౧౩ ||
తతో రాజా వినిశ్చిత్య సహ మంత్రిభిరాత్మవాన్ |
పురోహితమమాత్యాంశ్చ తతః ప్రేష్యతి సత్కృతాన్ || ౧౪ ||
తే తు రాజ్ఞో వచః శ్రుత్వా వ్యథితా వినతాననాః |
న గచ్ఛేమ ఋషేర్భీతా అనునేష్యంతి తం నృపమ్ || ౧౫ ||
వక్ష్యంతి చింతయిత్వా తే తస్యోపాయాంశ్చ తత్క్షమాన్ |
ఆనేష్యామో వయం విప్రం న చ దోషో భవిష్యతి || ౧౬ ||
ఏవమంగాధిపేనైవ గణికాభిరృషేః సుతః |
ఆనీతోఽవర్షయద్దేవః శాంతా చాస్మై ప్రదీయతే || ౧౭ ||
ఋశ్యశృంగస్తు జామాతా పుత్రాంస్తవ విధాస్యతి |
సనత్కుమారకథితమేతావద్వ్యాహృతం మయా || ౧౮ ||
అథ హృష్టో దశరథః సుమంత్రం ప్రత్యభాషత |
యథార్శ్యశృంగస్త్వానీతో విస్తరేణ త్వయోచ్యతామ్ || ౧౯ ||
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే బాలకాండే నవమః సర్గః || ౯ ||