నారాయణ ఉవాచ |
వాగ్దేవతాయాః స్తవనం శ్రూయతాం సర్వకామదమ్ |
మహామునిర్యాజ్ఞవల్క్యో యేన తుష్టావ తాం పురా || ౧ ||
గురుశాపాచ్చ స మునిర్హతవిద్యో బభూవ హ |
తదా జగామ దుఃఖార్తో రవిస్థానం చ పుణ్యదమ్ || ౨ ||
సంప్రాప్యతపసా సూర్యం కోణార్కే దృష్టిగోచరే |
తుష్టావ సూర్యం శోకేన రురోద చ పునః పునః || ౩ ||
సూర్యస్తం పాఠయామాస వేదవేదాఙ్గమీశ్వరః |
ఉవాచ స్తుహి వాగ్దేవీం భక్త్యా చ స్మృతిహేతవే || ౪ ||
తమిత్యుక్త్వా దీననాథో హ్యన్తర్ధానం జగామ సః |
మునిః స్నాత్వా చ తుష్టావ భక్తినమ్రాత్మకన్ధరః || ౫ ||
యాజ్ఞవల్క్య ఉవాచ |
కృపాం కురు జగన్మాతర్మామేవం హతతేజసమ్ |
గురుశాపాత్స్మృతిభ్రష్టం విద్యాహీనం చ దుఃఖితమ్ || ౬ ||
జ్ఞానం దేహి స్మృతిం దేహి విద్యాం విద్యాధిదేవతే |
ప్రతిష్ఠాం కవితాం దేహి శక్తిం శిష్యప్రబోధికామ్ || ౭ ||
గ్రన్థనిర్మితిశక్తిం చ సచ్ఛిష్యం సుప్రతిష్ఠితమ్ |
ప్రతిభాం సత్సభాయాం చ విచారక్షమతాం శుభామ్ || ౮ ||
లుప్తాం సర్వాం దైవవశాన్నవం కురు పునః పునః |
యథాంకురం జనయతి భగవాన్యోగమాయయా || ౯ ||
బ్రహ్మస్వరూపా పరమా జ్యోతిరూపా సనాతనీ |
సర్వవిద్యాధిదేవీ యా తస్యై వాణ్యై నమో నమః || ౧౦ ||
యయా వినా జగత్సర్వం శశ్వజ్జీవన్మృతం సదా |
జ్ఞానాధిదేవీ యా తస్యై సరస్వత్యై నమో నమః || ౧౧ ||
యయా వినా జగత్సర్వం మూకమున్మత్తవత్సదా |
వాగధిష్ఠాతృదేవీ యా తస్యై వాణ్యై నమో నమః || ౧౨ ||
హిమచన్దనకున్దేన్దుకుముదాంభోజసన్నిభా |
వర్ణాధిదేవీ యా తస్యై చాక్షరాయై నమో నమః || ౧౩ ||
విసర్గ బిన్దుమాత్రాణాం యదధిష్ఠానమేవ చ |
ఇత్థం త్వం గీయసే సద్భిర్భారత్యై తే నమో నమః || ౧౪ ||
యయా వినాఽత్ర సంఖ్యాకృత్సంఖ్యాం కర్తుం న శక్నుతే |
కాలసంఖ్యాస్వరూపా యా తస్యై దేవ్యై నమో నమః || ౧౫ ||
వ్యాఖ్యాస్వరూపా యా దేవీ వ్యాఖ్యాధిష్ఠాతృదేవతా |
భ్రమసిద్ధాన్తరూపా యా తస్యై దేవ్యై నమో నమః || ౧౬ ||
స్మృతిశక్తిర్జ్ఞానశక్తిర్బుద్ధిశక్తిస్వరూపిణీ |
ప్రతిభా కల్పనాశక్తిర్యా చ తస్యై నమో నమః || ౧౭ ||
సనత్కుమారో బ్రహ్మాణం జ్ఞానం పప్రచ్ఛ యత్ర వై |
బభూవ జడవత్సోఽపి సిద్ధాన్తం కర్తుమక్షమః || ౧౮ ||
తదాజగామ భగవానాత్మా శ్రీకృష్ణ ఈశ్వరః |
ఉవాచ సత్తమం స్తోత్రం వాణ్యా ఇతి విధిం తదా || ౧౯ ||
స చ తుష్టావ తాం బ్రహ్మా చాజ్ఞయా పరమాత్మనః |
చకార తత్ప్రసాదేన తదా సిద్ధాన్తముత్తమమ్ || ౨౦ ||
యదాప్యనన్తం పప్రచ్ఛ జ్ఞానమేకం వసున్ధరా |
బభూవ మూకవత్సోఽపి సిద్ధాన్తం కర్తుమక్షమః || ౨౧ ||
తదా త్వాం చ స తుష్టావ సంత్రస్తః కశ్యపాజ్ఞయా |
తతశ్చకార సిద్ధాన్తం నిర్మలం భ్రమభఞ్జనమ్ || ౨౨ ||
వ్యాసః పురాణసూత్రం చ సమపృచ్ఛత వాల్మికిమ్ |
మౌనీభూతః స సస్మార త్వామేవ జగదంబికామ్ || ౨౩ ||
తదా చకార సిద్ధాన్తం త్వద్వరేణ మునీశ్వరః |
స ప్రాప నిర్మలం జ్ఞానం ప్రమాదధ్వంసకారణమ్ || ౨౪ ||
పురాణ సూత్రం శ్రుత్వా స వ్యాసః కృష్ణకలోద్భవః |
త్వాం సిషేవే చ దధ్యౌ చ శతవర్షం చ పుష్కరే || ౨౫ ||
తదా త్వత్తో వరం ప్రాప్య స కవీన్ద్రో బభూవ హ |
తదా వేదవిభాగం చ పురాణాని చకార హ || ౨౬ ||
యదా మహేన్ద్రే పప్రచ్ఛ తత్త్వజ్ఞానం శివా శివమ్ |
క్షణం త్వామేవ సంచిన్త్య తస్యై జ్ఞానం దధౌ విభుః || ౨౭ ||
పప్రచ్ఛ శబ్దశాస్త్రం చ మహేన్ద్రశ్చ బృహస్పతిమ్ |
దివ్యం వర్షసహస్రం చ స త్వాం దధ్యౌ చ పుష్కరే || ౨౮ ||
తదా త్వత్తో వరం ప్రాప్య దివ్యం వర్షసహస్రకమ్ |
ఉవాచ శబ్దశాస్త్రం చ తదర్థం చ సురేశ్వరమ్ || ౨౯ ||
అధ్యాపితాశ్చ యైః శిష్యాః యైరధీతం మునీశ్వరైః |
తే చ త్వాం పరిసఞ్చిన్త్య ప్రవర్తన్తే సురేశ్వరి || ౩౦ ||
త్వం సంస్తుతా పూజితా చ మునీన్ద్రమనుమానవైః |
దైత్యేన్ద్రైశ్చ సురైశ్చాపి బ్రహ్మవిష్ణుశివాదిభిః || ౩౧ ||
జడీభూతః సహస్రాస్యః పంచవక్త్రశ్చతుర్ముఖః |
యాం స్తోతుం కిమహం స్తౌమి తామేకాస్యేన మానవః || ౩౨ ||
ఇత్యుక్త్వా యాజ్ఞవల్క్యశ్చ భక్తినమ్రాత్మకన్ధరః |
ప్రణనామ నిరాహారో రురోద చ ముహుర్ముహుః || ౩౩ ||
తదా జ్యోతిస్స్వరూపా సా తేనాదృష్టాప్యువాచ తమ్ |
సుకవీన్ద్రో భవేత్యుక్త్వా వైకుణ్ఠం చ జగామ హ || ౩౪ ||
యాజ్ఞవల్క్య కృతం వాణీస్తోత్రం యః సంయతః పఠేత్ |
స కవీన్ద్రో మహావాగ్మీ బృహస్పతి సమో భవేత్ || ౩౫ ||
మహామూర్ఖశ్చ దుర్మేధా వర్షమేకం చ యః పఠేత్ |
స పండితశ్చ మేధావీ సుకవిశ్చ భవేద్ధ్రువమ్ || ౩౫ ||
ఇతి శ్రీ బ్రహ్మవైవర్తే మహాపురాణే ప్రకృతి ఖండే నారద నారాయణ సంవాదే యాజ్ఞవల్క్యోక్త వాణీ స్తవనం నామ పంచమోఽధ్యాయః ||